Οι κολοσσοί που «έσβησαν» – Πριν από 30 χρόνια η Apple δεν υπήρχε καν και τώρα κυριαρχεί μαζί με τη Samsung – Kαταλυτικό το όραμα του Στιβ Τζομπς για τη δημιουργία του iPhone – O ανταγωνισμός με την Ασία που έφερε τον πόλεμο ανάμεσα στα λειτουργικά iOS και Android
Η ιστορία του iPhone θα μπορούσε να διαβαστεί ως η ιστορία της ανθρώπινης καθημερινότητας -του δυτικού κόσμου τουλάχιστον- από το 2007 και εξής. Γι’ αυτό και η ιστορία του iPhone, το οποίο συμπλήρωσε 15 χρόνια κυκλοφορίας στις 29 Ιουνίου, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πρώτης τάξεως σενάριο μίνι σειράς τύπου Netflix: Για το πώς μία και μόνη χαρισματική προσωπικότητα, ο Στιβ Τζομπς, οραματίστηκε μια συσκευή που κανείς άλλος έως τότε δεν είχε φανταστεί, αλλά που ο καθένας θα ένιωθε ότι ανέκαθεν χρειαζόταν.
Επίσης, για το πώς η εμφάνιση του iPhone πυροδότησε την ψηφιακή επανάσταση του smartphone, ανατρέποντας άπαξ και διά παντός τα δεδομένα στην παγκόσμια αγορά των κινητών τηλεφώνων. Αυτό όμως που κάνει εντελώς ξεχωριστή την ιστορία του iPhone είναι η ποιοτική διαφορά που επέφερε στη ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη – ασχέτως εάν διαθέτουν iPhone ή όχι. Σήμερα το smartphone είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα αναντικατάστατο πολυεργαλείο. Στην πράξη, είναι το κέντρο ελέγχου σχεδόν κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας, σε ατομικό, οικογενειακό ή κοινωνικό επίπεδο. Από τεχνικής πλευράς, η πρόοδος συντελέστηκε με ιλιγγιώδη άλματα. Το πρώτο κινητό τηλέφωνο που κατασκεύασε το 1956 μία από τις πρωτοπόρες εταιρείες, η σουηδική Ericsson, ζύγιζε 40 κιλά και συνήθως τοποθετούνταν αποκλειστικά σε πολυτελείς λιμουζίνες. Εξάλλου, τότε μόνο κροίσοι είχαν τη δυνατότητα να το αποκτήσουν -όχι περισσότεροι από 100 σε όλο τον κόσμο- διότι ήταν ασύλληπτα ακριβό.
Το πρώτο σύγχρονο, κατά κυριολεξία κινητό τηλέφωνο, το DynaTAC 8000X της Motorola, που κυκλοφόρησε το 1984, ζύγιζε περίπου 1 κιλό. Κόστιζε 4.000 δολάρια, είχε δυνατότητα αποθήκευσης στη μνήμη του 30 αριθμών τηλεφώνου και για 30 λεπτά συνδιάλεξης χρειαζόταν 10 ώρες φόρτισης. Ενδεικτικά, το βάρος ενός σημερινού smartphone δεν ξεπερνά τα 200 γραμμάρια και ο ανελέητος ανταγωνισμός των κατασκευαστών έχει περιορίσει το κόστος ανά συσκευή σε μερικές εκατοντάδες ευρώ κατά μέσο όρο.
Οσο για τις δυνατότητες, η αντιπαραβολή των κινητών τηλεφώνων του 2022 με εκείνα του 2006 -δηλαδή της τελευταίας γενιάς προ iPhone- θυμίζει σύγκριση ανάμεσα σε διαστημόπλοιο με ιππήλατο κάρο. Και όλα αυτά, σε καθοριστικό βαθμό, οφείλονται στο iPhone. Μέσα σε 15 χρόνια, σε ένα διάστημα αναλογικά μικρό, η ανθρώπινη κοινότητα στη συντριπτική πλειονότητά της και σχεδόν σε κάθε σημείο του πλανήτη ανέπτυξε μια άνευ προηγουμένου εξάρτηση από τα smartphones. Σε βαθμό που πλέον να θεωρείται αδιανόητο (ιδιαίτερα για τις νεότερες γενεές) ότι είναι δυνατόν να γίνει με άλλο μέσο εκτός από smartphone η επικοινωνία, η ψυχαγωγία, ο προγραμματισμός των καθημερινών επαγγελματικών ή προσωπικών υποχρεώσεων, η διενέργεια συναλλαγών κάθε είδους, η καλλιτεχνική έκφραση με τη λήψη φωτογραφιών και βίντεο, η πλοήγηση στον κόσμο κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το γεγονός ότι ο καθένας δυσκολεύεται πλέον όλο και περισσότερο να φανταστεί τη ζωή στη Γη χωρίς smartphone, αρκεί για να καταδείξει το μέγεθος και τη σημασία της αλλαγής που προκάλεσε το iPhone. Χωρίς καμία υπερβολή, ο σύγχρονος ανθρώπινος πολιτισμός με την ευρεία έννοια χωρίζεται στην εποχή προ και μετά την έλευση του iPhone.
Το όνειρο του Τζομπς
Μέρος του θρύλου πίσω από τη δημιουργία του πρώτου iPhone -και ιδανικό δραματουργικό στοιχείο σε ό,τι αφορά μια ενδεχόμενη απόδοση της ιστορίας του με τη μορφή σκηνοθετημένου θεάματος- είναι το παρασκήνιο: η υστερική μυστικοπάθεια του Στιβ Τζομπς, οι αθρόες απολύσεις ανώτερων στελεχών της Apple για να διαφυλαχθεί το απόρρητο του εν εξελίξει εγχειρήματος, η απάνθρωπη πίεση που ασκήθηκε σε όσους εμπλέκονταν στη σχεδίαση, την εξέλιξη και την κατασκευή του αρχέτυπου smartphone ώστε να προλάβουν την εξωφρενικά σύντομη προθεσμία που είχε θέσει ο Τζομπς κ.λπ.
Ο οποίος όμως είχε από την αρχή το iPhone μορφοποιημένο στο μυαλό του – κάτι στ’ αλήθεια σπάνιο και αξιοπρόσεκτο. Ακόμη και τον Σεπτέμβριο του 2005, όταν παρουσίαζε τον πρόδρομό του, το θλιβερό από κάθε άποψη Motorola Rokr E1 ή αλλιώς «το πρώτο τηλέφωνο iTunes», ο Στιβ Τζομπς ήξερε ότι μόνο η δική του εταιρεία και εν τέλει μόνο ο ίδιος θα μπορούσε να προσφέρει στον κόσμο αυτό που στ’ αλήθεια είχε ανάγκη – έστω και εάν δεν το γνώριζε ακόμη: ένα κινητό τηλέφωνο με μεγάλη έγχρωμη οθόνη αφής, με ενσωματωμένη φωτογραφική μηχανή, με δυνατότητα σύνδεσης στο Διαδίκτυο, το οποίο να λειτουργεί παράλληλα σαν τα iPod, τις φορητές μηχανές αναπαραγωγής μουσικής που είχαν ήδη γίνει τα best seller της Apple εκείνη την περίοδο.
Aν κάποιος φανταστεί τον κλάδο σαν μια οικουμενική αρένα, θα παρατηρήσει ότι η μονομαχία για τον θρόνο του κυρίαρχου – ή, αντιστρόφως, την εξαφάνιση- δίνεται ανάμεσα στο πολυπρόσωπο μέτωπο του Android απέναντι στην ανάδελφη Apple
Και αυτή η σύλληψη ήταν τόσο ολοκληρωμένη ώστε τα επόμενα 15 χρόνια τα μοντέλα iPhone που ακολούθησαν -αλλά και τα smartphones γενικότερα- αποτελούν απλώς εξελικτικά στάδια εκείνης της πρώτης συσκευής που ο Στιβ Τζομπς κρατούσε στα χέρια του και περήφανα επιδείκνυε στο κοινό της έκθεσης MacWorld Expo, στις 9 Ιανουαρίου του 2007. Επιπλέον, χάρη σε αυτή συσκευή, ακόμη και μετά τον πρόωρο θάνατο του Τζομπς από καρκίνο, τον Οκτώβριο του 2011, η κερδοφορία της Apple θα την αναδείκνυε στην πρώτη εταιρεία που ξεπερνά σε αξία τα 3 δισ. δολάρια. Ωστόσο, το σημείο-κλειδί του iPhone ήταν το λογισμικό του. Το λειτουργικό σύστημα των υπολογιστών Mac τροποποιήθηκε για τις προδιαγραφές μιας φορητής συσκευής όπως το iPhone, ώστε να υποστηρίζει ψηφιακές εφαρμογές.
Χάρη στο εντελώς ιδιαίτερο λειτουργικό του, το iOS, υπό μία έννοια το iPhone κατάφερε να ξεπεράσει ακόμη και τον εαυτό του. Εφόσον, εκτός από μια καινοτόμα, σχεδόν ακαταμάχητα ελκυστική συσκευή, το iPhone έγινε το επίκεντρο και ταυτόχρονα το εφαλτήριο για τη γέννηση ενός ολόκληρου ψηφιακού οικοσυστήματος, αυτoύ των application. Και μολονότι το iOS δεν είναι σήμερα το κυρίαρχο λειτουργικό σύστημα, καθώς υπολείπεται του Android σε διάδοση ανά την υφήλιο, η επίδρασή του ισοδυναμεί με γενεσιουργό αίτιο.
Ενδεικτικά, όταν το iOS App Store κατέστη προσβάσιμο για το κοινό, περίπου 1 χρόνο μετά από την παρουσίαση του πρώτου iPhone, η Apple διέθετε 500 εφαρμογές. Μέσα σε μερικούς μήνες, ο αριθμός αυτός αυξήθηκε στις 3.000. Στα επόμενα 15 χρόνια και έως σήμερα, οι ψηφιακές εφαρμογές μετρώνται σε εκατομμύρια. Οι περισσότερες εξ αυτών είναι διαθέσιμες τόσο για iPhone όσο και για Android, όμως εκείνο που έχει νόημα να αξιολογηθεί είναι ότι στον τομέα της δημιουργίας πρωτότυπων app απασχολούνται εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι – φυσικά με την ανάλογη τεχνική κατάρτιση. Σε μια αγορά η οποία έως το 2027 προβλέπεται να έχει ξεπεράσει τα 360 δισ. δολάρια.
Η πτώση των γιγάντων
Οπως είναι φυσικό, η πρώτη μείζων ανατροπή που προκάλεσε το iPhone εντοπίστηκε στην ειδική αγορά των κινητών τηλεφώνων. Προηγουμένως, από το 1992 έως το 2007, στο συγκεκριμένο τοπίο είχαν συμβεί αρκετές και δομικές ανακατατάξεις, με κάποιους από τους κολοσσούς της αρχικής φάσης να μετατρέπονται σταδιακά σε νάνους και είτε να εξαφανίζονται εντελώς, είτε να διατηρούν μια αναιμική, μάλλον συμβολικού αντικρίσματος παρουσία έως σήμερα. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η Ericsson, η Motorola, η Nokia – άπασες εταιρείες με μεγάλη εξειδίκευση και υψηλή τεχνογνωσία στον τομέα των επικοινωνιών.
Ομως, παρόμοια πορεία, αλλά σε χαμηλότερα μεγέθη εξαρχής, ακολούθησαν πολλοί μεγάλοι κατασκευαστές, οι οποίοι δεν κατάφεραν να προσαρμοστούν επαρκώς στις απαιτήσεις της κινητής τηλεφωνίας. Η Siemens, η Sony, η LG, η NEC, η Panasonic, μεταξύ πολλών άλλων, αποχώρησαν από την αγορά μετρώντας ζημίες, τόσο σε κεφάλαια όσο και σε κύρος, με ατυχείς συνεργασίες, εξαγορές, συγχωνεύσεις κ.λπ. Φερ’ ειπείν η πάλαι ποτέ κυρίαρχος και εμβληματική Motorola, σήμερα υφίσταται σαν μια θυγατρική της κινεζικής Lenovo. H Nokia εξακολουθεί να υπάρχει ως κατασκευαστής σχετικά περιορισμένης παραγωγής, ύστερα από μια τραυματική ενσωμάτωση στον όμιλο της Microsoft – η οποία με το βραχύβιο Windows Mobile επίσης απέτυχε να ανταγωνιστεί τα λειτουργικά συστήματα iOS και Android. Πολύ σχηματικά, η Motorola ήταν κορυφαία την περίοδο 1983-1998.
Τη διαδέχτηκε η Nokia έως το 2012, όταν και υπέκυψε στην επέλαση της Samsung, η οποία παραμένει Νο1 – αν και με βραχεία κεφαλή από την Apple, βάσει των στοιχείων για τον Μάιο του 2022 (Samsung 28,2%, Apple 27,8%, Xiaomi 12,6%, Huawei 6,2%, Oppo 5,4%, Vivo 4%). Αν κάποιος παρακολουθήσει τη μεταβολή των συσχετισμών μεταξύ των βασικών παικτών της αγοράς στη διάρκεια του χρόνου, αντιλαμβάνεται ότι από τον χώρο αποβλήθηκαν σταδιακά οι κατασκευαστές της Ευρώπης (μαζί με την αμερικανική Motorola), έχοντας κατ’ ουσίαν εκτοπιστεί από τις κινεζικές και νοτιοκορεατικές εταιρείες, καθώς βέβαια και από την Apple.
Μία από τις πλέον χαρακτηριστικές περιπτώσεις φθίνουσας πορείας ενός σημαντικού Ευρωπαίου κατασκευαστή είναι η Ericsson. Στην εναρκτήρια φάση, όταν τα κινητά τηλέφωνα είχαν περιορισμένη διάδοση, αποτελώντας κάτι μεταξύ είδους πολυτελείας/επίδειξης και επίζηλου συμβόλου status, η Ericsson κατείχε πολύ μεγάλο μερίδιο της αγοράς, βασιζόμενη στη συσσωρευμένη τεχνογνωσία ως κατασκευάστρια σταθμών, δικτύων αλλά και στην ποιότητα των συσκευών της.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1997 πουλήθηκαν 16 εκατομμύρια κινητά με το σήμα της σε όλο τον κόσμο, αναδεικνύοντας την Ericsson στον 3ο ισχυρότερο κατασκευαστή, πίσω από τη Motorola και τη Nokia. Στα δικά της επόμενα 15 χρόνια και σε αντίρροπη πορεία από τη στρατοσφαιρική που χάραξε η Apple σε διάστημα ίσης διάρκειας, η Ericsson βυθιζόταν σταθερά στην αφάνεια, με όλο και χαμηλότερες πωλήσεις, παρόλο που η αγορά συνολικά διογκωνόταν. Δεν είναι εύκολο να διακρίνει κάποιος κοινά στοιχεία στο γιατί ορισμένοι κατασκευαστές έχασαν το, όπως πάντα αμείλικτο κατά τη δαρβινική έννοια, παιχνίδι της φυσικής επιλογής. Η Ericsson, πάντως, επέλεξε να δώσει έμφαση στην τεχνολογική της ανωτερότητα, αρνούμενη να ακολουθήσει τη Nokia στη «lifestyle» προσέγγιση.
Η Nokia επένδυε στον μοντέρνο σχεδιασμό των τηλεφώνων της, την πολυχρωμία αλλά και σε τολμηρές για την εποχή καινοτομίες, όπως η κατάργηση της εξωτερικής κεραίας. Επιπλέον, το 1998 καθυστέρησε στην παρουσίαση του πανάλαφρου T28 με το ανοιγόμενο «πορτάκι», ενός μοντέλου από το οποίο περίμενε πολλά, ως τη νέα ναυαρχίδα της. Σχεδόν παράλληλα, ο κεραυνός που κατέστρεψε τη βιομηχανία της Philips στο Νέο Μεξικό, προκάλεσε τεράστια προβλήματα στην τροφοδοσία της Ericsson με εξαρτήματα. Και μολονότι η ίδια μονάδα προμήθευε τη Nokia, οι Φινλανδοί αποδείχθηκαν πολύ πιο ευέλικτοι στην ταχεία εξεύρεση εναλλακτικού προμηθευτή. Οπότε, από τη μία η βαριά οικονομική ζημιά, σε συνδυασμό με την έλλειψη διορατικότητας ή και δημιουργικότητας, οδήγησαν το τμήμα κινητής τηλεφωνίας της Ericsson στην αγκαλιά της Sony – αλλά μόνο προσωρινά. Η μοίρα της άλλοτε κραταιάς Ericsson είχε σφραγιστεί πριν καν ανατείλει ο 21ος αιώνας.
«Πόλεμος»
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μετά το iPhone τα χαρακτηριστικά της παγκόσμιας αγοράς άλλαξαν άρδην, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά. Ενδεικτικά, τον Ιούλιο του 2007, τη μερίδα του λέοντος κατείχε η φινλανδική Nokia με 35,3%. Ακολουθούσαν η αμερικανική Motorola με 19,3%, η νοτιοκορεατική Samsung με 12,2% και κατόπιν η Blackberry (8,4%), η Sony (7,6%), η LG (6,4%). Το σύνολο των κινητών τηλεφώνων τα οποία πουλήθηκαν το 2007 ανήλθαν σε 1,1 δισεκατομμύρια συσκευές. Ομως, ο «παράγοντας iPhone» θα προσέλκυε πλήθη καταναλωτών στην αγορά, ωθώντας την εν όλω προς τα πάνω. Τον Ιούνιο του 2013, έξι χρόνια μετά την εφεύρεση του iPhone, η Apple είχε ήδη το μεγαλύτερο μερίδιο παγκοσμίως, με 24,7%, αφήνοντας πίσω της τη Nokia, τη Samsung και όλους τους υπόλοιπους κατασκευαστές.
Και έναν χρόνο αργότερα, το σύνολο των smartphones θα κατέρριπτε κάθε προηγούμενο ρεκόρ σε όγκο πωλήσεων, πλησιάζοντας τα 2 δισεκατομμύρια συσκευές. Κι αν κάποιος φανταστεί τον κλάδο σαν μια οικουμενική αρένα, θα παρατηρήσει ότι η μονομαχία για τον θρόνο του κυρίαρχου -ή, αντιστρόφως, την εξαφάνιση- δίνεται ανάμεσα στο πολυπρόσωπο μέτωπο του Android απέναντι στην ανάδελφη Apple. Η 15ετία που προηγήθηκε επιβεβαίωσε την, έως και αναπάντεχη, αντοχή του iPhone απέναντι στα ουδόλως ευκαταφρόνητα όπλα του ανταγωνισμού – από την επιθετική πολιτική τιμών πώλησης εκ μέρους των Ασιατών έως την αναδιπλούμενη οθόνη. Οι αντίπαλοί της αναδιατάσσονται, αλλά το iPhone μένει. Περιμένοντας τη δική του νέμεση, η οποία δεν μπορεί παρά να είναι η επόμενη μεγάλη επανάσταση.
Πηγή: protothema.gr
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΣΧΟΛΙΑ
Λέρος: Σύλληψη 33χρονου για κατοχή ναρκωτικών και αρχαιοτήτων
Λέρος: 48ωρη απεργία στα ταξί - Τρίτη 2 & Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου 2025
Λέρος: Νέα δικαστική περιπέτεια για τον πρώην Δήμαρχο Μιχάλη Κόλια: 18 μήνες φυλάκιση με αναστολή για παράβαση καθήκοντος
Λέρος: Ένταση, βαριές εκφράσεις και προαναγγελία μηνύσεων στις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου
Λέρος: Εντυπωσιακό κλάδεμα των δέντρων στο νησί