ΛΕΡΟΣ: Ένταξη παιδιών προσφύγων οικογενειών στα Δημοτικά Σχολεία

Το δικαίωμα όλων των παιδιών στην εκπαίδευση – Ένταξη παιδιών προσφύγων οικογενειών στα Δημοτικά Σχολεία Λέρου

Το δικαίωμα όλων των παιδιών να νιώθουν αποδεκτά  σε ένα  σχολικό περιβάλλον αποδοχής και συμπερίληψης.

Διαβάστε επίσης:

Κατερίνα Εμμανουήλ: Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού

21.11.2025

456

Λέρος: Της πήραν τα χρήματα μέσα από την τσάντα όσο δεχόταν βοήθεια

21.11.2025

844

Το δικαίωμα στην εκπαίδευση είναι βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, το οποίο οφείλει να προστατεύει και  να προωθεί η Πολιτεία με τους θεσμούς της. Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στην εκπαίδευση σύμφωνα με το ευρωπαϊκό και το εθνικό δίκαιο. Τα δικαιώματα όλων των παιδιών, όπως έχουν κατοχυρωθεί από το Σύνταγμα, τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο¹, αλλά και διακηρύξεων φορέων και ανεξάρτητων αρχών, που έχουν  ως κύριο αντικείμενο την προάσπιση και προαγωγή των δικαιωμάτων του παιδιού.

Σε σχετική του επιστολή προς τους Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων του Δήμου Ωραιοκάστρου με αφορμή  αντιπροσφυγικές αντιδράσεις μερίδας γονέων, ο Γιώργος Μόσχος Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού υπογραμμίζει ανάμεσα σε άλλα πως:

«…Όλα τα παιδιά που φοιτούν στο Ελληνικό σχολείο έχουν δικαίωμα να νοιώθουν διαρκώς ότι οι γονείς τους λειτουργούν ως υπερασπιστές των δικαιωμάτων τους για ένα ελκυστικό, λειτουργικό και δημοκρατικό σχολείο. Ένα σχολείο που ενισχύει την αναζήτηση της γνώσης, που διευκολύνει τη συνύπαρξη, την ανταλλαγή και τη σύνθεση μεταξύ των διαφορετικών μελών της σχολικής κοινότητας, που επιτρέπει την ελεύθερη  έκφραση των συναισθημάτων και των σκέψεων, με σεβασμό στα δικαιώματα των άλλων. Ένα σχολείο που εκπαιδεύει τα παιδιά να ζουν μαζί αρμονικά, αλλά και να επιλύουν ειρηνικά τυχόν διαφορές τους, μέσα από κοινοτική αντίληψη και κουλτούρα συνεργασίας..»² 

Διαπιστώσεις για την εκπαίδευση των παιδιών των προσφύγων  οικογενειών – προτάσεις για την ένταξη στα σχολεία

Τα σχολεία σε περιοχές με προσφυγικές ροές, τα οποία την περασμένη σχολική χρονιά υποδέχτηκαν μικρό ή μεγαλύτερο αριθμό παιδιών προσφύγων οικογενειών, πάρα τις επιμέρους αντιδράσεις που εμφανίστηκαν σποραδικά, απέδειξαν τελικά ότι, μέσα από κατάλληλες ενέργειες προετοιμασίας και  υποστήριξης της εκπαιδευτικής  τους  ένταξης, τα προσφυγόπουλα μπορούν να γίνουν  παράγοντας πλούτου της σχολικής ζωής.

Είναι πολύ μεγάλης σημασίας τα παιδιά μας στο χώρο του σχολείου να έχουν ευκαιρίες απόκτησης γνώσεων με ευχάριστους και δημιουργικούς  τρόπους, και ταυτόχρονα να μαθαίνουν να συνυπάρχουν ειρηνικά, να συνθέτουν τις διαφορές τους, να διαχειρίζονται θετικά τις αδυναμίες ή τις αναπηρίες τους, να επωφελούνται από το διαφορετικό πολιτισμικό κεφάλαιο, τον διαφορετικό τόπο καταγωγής τους. Να αντλούν γνώση και σοφία από τις παραδόσεις και τους πολιτισμούς που καθένα από τα παιδιά φέρει, μαζί με την ιστορία της οικογένειας.

Το ελληνικό σχολείο σήμερα χρειάζεται να υποστηρίξει εμπράκτως το δικαίωμα όλων των παιδιών να νιώθουν αποδεκτά, και όχι ξένα ή αποκλεισμένα. Γιατί όλοι γνωρίζουμε ότι ο αποκλεισμός και η αποξένωση μπορούν να δημιουργήσουν συνθήκες καλλιέργειας αντικοινωνικών και αντιδημοκρατικών πεποιθήσεων και πρακτικών που μπορούν να αποβούν  σε  βάρος της κοινωνίας αλλά και της δικής τους ζωής. Να μην ξεχνάμε πως η χώρα μας έχει βιώσει  έντονα την εμπειρία της προσφυγιάς και της μετανάστευσης.

Σε σχετική της έκθεση η Επιστημονική Επιτροπή για τη Στήριξη των Παιδιών των Προσφύγων που συγκροτήθηκε από το Υπ.Π.Ε.Θ. για την υποβολή προτάσεων για την Ένταξη των Παιδιών των Προσφύγων στην Εκπαίδευση³, καταλήγει σε συγκεκριμένη πρόταση για την έγγραφή και ένταξη των προσφυγόπουλων στο σχολικό σύστημα: «…Τα παιδιά σε ηλικία υποχρεωτικής εκπαίδευσης (δημοτικού και γυμνασίου) προτείνεται να εγγραφούν σε Τάξεις Υποδοχής (Τ.Υ.) στο πρωινό πρόγραμμα, στο βαθμό που υπάρχουν διαθέσιμες αίθουσες στα κοντινά σχολεία, εφόσον τα σχολεία αυτά δεν επιβαρύνονται με υπερβολικό αριθμό αλλόγλωσσων παιδιών και εφόσον υπάρχει τρόπος να φτάσουν τα παιδιά στα σχολεία με τη συγκοινωνία..» Ειδικότερα για τα νησιά του Αιγαίου προτείνεται στην ίδια έκθεση, τα παιδιά που ζουν στα νησιά του Αιγαίου, σε συνεννόηση με το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, να ενταχθούν στο «πρόγραμμα εκπαίδευσης προσφυγόπουλων» του ΥΠΠΕΘ από  το σχολικό έτος 2017-2018. Στην ίδια κατεύθυνση και σχετική έκθεση του Συνηγόρου του Παιδιού υπογραμμίζει  την αναγκαιότητα λειτουργίας μορφών τυπικής εκπαίδευσης στα νησιά. (Βλ.https://www.synigoros.gr/?i=childrens-­‐rights.el.dpnews.424870). 

Ένταξη παιδιών προσφύγων οικογενειών στην Α/θμια Εκπαίδευση στη Λέρο 

Με βάση αυτές τις προτάσεις, η εκπαιδευτική κοινότητα της Λέρου με καλά σχεδιασμένες και  προετοιμασμένες ενέργειες, με προσεχτικά βήματα και σε συντονισμό με τους τοπικούς προσφυγικούς φορείς, δομές και ΜΚΟ και με τις οδηγίες της Ομάδας Διαχείρισης, Συντονισμού και Παρακολούθησης της εκπαίδευσης των προσφύγων του Υπ.Π.Ε.Θ., ολοκλήρωσε με επιτυχία τις προβλεπόμενες από τη νομοθεσία υπηρεσιακές διαδικασίες για την ένταξη ενός αριθμού παιδιών προσφύγων οικογενειών σχολικής ηλικίας (6-12 ετών) στα Δημοτικά Σχολεία Λέρου. Σήμερα, συνολικά  είναι εγγεγραμμένα με όλες τις νόμιμες διαδικασίες και  φοιτούν κατανεμημένα σε όλες σχεδόν τις τάξεις των τεσσάρων Δημοτικών Σχολείων Λέρου τριάντα οκτώ(38) προσφυγόπουλα. Οι μαθητές/μαθήτριες των σχολείων  υποδέχτηκαν με φιλικά αισθήματα τους νέους/νέες συμμαθητές/ συμμαθήτριές τους, τους συμπεριέλαβαν στις παρέες τους και με ενσυναίσθηση αλληλέγγυα συνέβαλαν στην προσαρμογή τους χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία στο σχολείο τους. 

Ίδρυση και λειτουργία Τάξεων Υποδοχής 

Το Υπουργείο Παιδείας ανταποκρίθηκε θετικά στα αιτήματα των τεσσάρων Δημοτικών Σχολείων της Λέρου και προχώρησε στην ίδρυση τεσσάρων (4) Τάξεων Υποδοχής(Τ.Υ.) και στη στελέχωσή τους με αντίστοιχο αριθμό αναπληρωτών εκπαιδευτικών, καθώς και στον ορισμό στο νησί εκπαιδευτικού στη θέση της Συντονίστριας Εκπαίδευσης Προσφύγων.(Σ.Ε.Π.).⁴

Η συμβολή του υποστηρικτικού θεσμού των Τ.Υ. στην ένταξη και στη φοίτηση των προσφυγόπουλων ήταν και είναι ουσιαστική. Οι τέσσερις εκπαιδευτικοί σε συνεργασία με τους/τις Διευθυντές/Διευθύντριες, το Σύλλογο Διδασκόντων καθώς και με φορείς και πρόσωπα που ασχολούνται με το προσφυγικό στη Λέρο με υπηρεσιακή συνέπεια και παιδαγωγική ευαισθησία, έπραξαν  όλα αυτά έτσι ώστε τα προσφυγόπουλα στην πρώτη τους επαφή με το σχολείο εγγραφής και φοίτησής τους να αισθάνονται ασφάλεια  σε ένα φιλικό περιβάλλον.

Σημαντική ήταν η συμβολή και της αρμόδιας υπηρεσίας της Περιφέρειας Ν.Αιγαίου που με ενέργειες της Διευθύντριας κ. Δικαίου διεκπεραιώθηκαν ταχύτατα οι σχετικές διαδικασίες για την ασφαλή μετακίνηση των παιδιών στις σχολικές μονάδες, στα Άλιντα και στην Αγία Μαρίνα,  με τη μίσθωση λεωφορείου και την τροποποίηση της σύμβασης με το ΚΤΕΛ Λέρου ώστε να συμπεριλάβει τον επιπλέον αριθμό των μετακινούμενων παιδιών. Πρέπει, επίσης, να σημειώσουμε το έμπρακτο ενδιαφέρον του ιατρικού και λοιπού προσωπικού του ΚΕΛΠΝΟ Λέρου για την έκδοση των σχετικών πιστοποιητικών υγείας των παιδιών.

Σε κάθε περίπτωση, η  ρευστότητα του προσφυγικού πληθυσμού στα νησιά του Αιγαίου και το πρωτόγνωρο του εγχειρήματος απαιτεί συνεχή παρακολούθηση, εκτίμηση των μεταβαλλόμενων συνθηκών και διαρκείς αναπροσαρμογές με διοικητικά αλλά και εκπαιδευτικά κριτήρια. Η διαχείριση του εγχειρήματος της εκπαίδευσης των προσφύγων με την πολυπλοκότητα που το διακρίνει, προϋποθέτει τη συνέργεια και το συντονισμό των  υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και άλλων, ενδεχομένως  υπουργείων, τοπικών φορέων και ΜΚΟ. Πρωτίστως, όμως, τη θετική ενεργοποίηση και κινητοποίηση του συνόλου της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Σε αυτή την κατεύθυνση και οι προσπάθειές μας… 

Πηγές

• Έγγραφο του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Σπουδών Προγραμμάτων και Οργάνωσης Π.Ε. του Υπ.Π.Ε.Θ. Εγγραφές μαθητών στα δημοτικά σχολεία για το σχολικό έτος 2017-2018, ( Φ.6/ΦΜ/172531/Δ1, Αθήνα, 16-10-2017)
• Γιώργος Μόσχος Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ανοικτή επιστολή προς συλλόγους γονέων και κηδεμόνων του Δήμου Ωραιοκάστρου,  Αθήνα 14.9.2016
• Επιστημονική Επιτροπή για τη Στήριξη των Παιδιών των Προσφύγων. Έκθεση Αποτίμησης του Έργου για την Ένταξη των Παιδιών των Προσφύγων στην Εκπαίδευση,  Αθήνα, Απρίλιος 2017.
• Φ,20.3/9252-7/11/2017, Απόφαση του Περιφερειακού Διευθυντή Π.Ε.& Δ.Ε. Ν. Αιγαίου, Ίδρυση Τάξεων Υποδοχής. 

Ρόδος, 22/2/2018

Πέτρος Σπανός, Σχολικός Σύμβουλος