Ολες οι αλλαγές σε διαθήκες, κληρονομιές – Τι περιλαμβάνει η ιστορική μεταρρύθμιση

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε λόγο για μια «πολύ σημαντική μεταρρύθμιση» στο Κληρονομικό Δίκαιο, τονίζοντας ότι «έχουμε διατάξεις οι οποίες είναι αμετάβλητες για 80 χρόνια. Ανήκαν σε ένα νομικό περιβάλλον κατάλληλο ίσως για τη χώρα εκεί όπου βρισκόταν κάποτε, αλλά σίγουρα όχι για αυτή που είμαστε και εκεί που θέλουμε να πάμε».

Ο πρωθυπουργός έκανε λόγο για «πολλές καινοτομίες», τονίζοντας ότι «η μεταρρύθμιση του κληρονομικού δικαίου έχει και μια πολύ σημαντική αναπτυξιακή διάσταση ως προς τον τρόπο με τον οποίον κληρονομείται σήμερα η περιουσία, η οποία συχνά καταλήγει να μην μπορεί να αξιοποιηθεί από τους κληρονόμους». Μίλησε ακόμη για «μεταρρυθμιστική διάθεση της κυβέρνησης», παραπέμποντας σε «τολμηρές αλλαγές οι οποίες βελτιώνουν την καθημερινότητα του πολίτη, ισχυροποιώντας ταυτόχρονα τη θέση της χώρας».

Διαβάστε επίσης:

Σύλληψη 48χρονου στη Λέρο για εγκατάλειψη τόπου τροχαίου ατυχήματος

24.12.2025

1.1k

Ευχές από τον Πρεσβευτή της Λέρου, Γιώργο Παύλη, προς τον Λεριακό λαό

24.12.2025

1.2k

Νέο τοπίο

Το νέο Κληρονομικό Δίκαιο θα παρουσιαστεί επισήμως στα ΜΜΕ την ερχόμενη Τρίτη 2 Δεκεμβρίου στο υπουργείο Δικαιοσύνης, από τον πρόεδρο της αρμόδιας Επιτροπής και καθηγητή του Αστικού Δικαίου Απόστολο Γεωργιάδη, ώστε στη συνέχεια να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και να ψηφιστεί στο Κοινοβούλιο μέσα στον προσεχή Ιανουάριο.

Εδώ και περίπου ένα χρόνο, η επιτροπή για την Αναμόρφωση του Κληρονομικού Δικαίου, στην οποία συμμετέχουν νομικοί εγνωσμένου κύρους από όλους τους κλάδους του Δικαίου (δικαστές, δικηγόροι, συμβολαιογράφοι και ακαδημαϊκοί) έχει συζητήσει εκτενώς όλα τα «φλέγοντα» ζητήματα που ανέκυπταν κατά τον σχεδιασμό του νέου νόμου, έχοντας πάντα στο μυαλό της ότι καλείται να χαράξει ξανά το πλαίσιο σε ένα πεδίο που είχε μείνει νομικά αμετάβλητο από… τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ετσι, ενώ τα μέλη της Επιτροπής απέρριψαν εξαρχής κάποιες ριζικές προτάσεις όπως την πλήρη κατάργηση της ιδιόγραφης διαθήκης, στην πορεία των συζητήσεων υιοθέτησαν ένα κείμενο που περιλαμβάνει πραγματικές τομές στη φιλοσοφία του Κληρονομικού Δικαίου, αξιοποιώντας το γεγονός ότι υπάρχει και η πολιτική «διάθεση» (όπως το έθεσε κι ο πρωθυπουργός) για βαθιές μεταρρυθμίσεις που θα βοηθήσουν την κοινωνία να προχωρήσει μπροστά, σε αυτό το σημαντικό πεδίο του νομικού μας συστήματος που αφορά τη διάθεση της περιουσίας ενός προσώπου μετά θάνατον.

Ελευθερία

Διαβάζοντας το νομοσχέδιο, (που πρώτος είχε παρουσιάσει ο «Ε.Τ» στις 22 Οκτωβρίου) είναι εμφανές ότι από τη μία αυτό διέπεται από ένα φιλελεύθερο πρόσημο, που τονίζεται από διατάξεις που ενισχύουν την ελευθερία του ατόμου να διαθέτει όπως θέλει την περιουσία του, όπως η εισαγωγή των κληρονομικών συμβάσεων και η αποδυνάμωση της νόμιμης μοίρας (του ποσοστού που λαμβάνουν τα παιδιά κι ο σύζυγος του εκλιπόντος, όταν αυτός τους έχει αφήσει εκτός διαθήκης).

Από την άλλη, εξίσου σαφές είναι και ένα κοινωνικό πρόσημο, με διατάξεις που απαντούν σε σύγχρονες ανάγκες, όπως την αναγνώριση κληρονομικού δικαιώματος στο σύντροφο του θανόντα ή την κατάργηση της ευθύνης των κληρονόμων για τα χρέη, που αναμένεται να δώσει σημαντική ανάσα σε χιλιάδες πολίτες και να σταματήσει τις μαζικές αποποιήσεις κληρονομιών. Από οικονομικής σκοπιάς, τεράστια σημασία έχουν μια σειρά από διατάξεις που ευνοούν στο να μη «σπάνε» σε πολλά κομμάτια οι ακίνητες περιουσίες, ώστε να αποφεύγεται το χάος στις συναλλαγές που συμβαίνει σήμερα, όταν ένα ακίνητο καταλήγει ισομερώς σε περισσότερους κληρονόμους.

Βασικά σημεία

Μερικές από τις νέες ρυθμίσεις:

1 Κληρονομικές Συμβάσεις

Η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση του νέου Κληρονομικού Δικαίου, με την έννοια ότι θα εισαχθεί ένα ολόκληρο νέο κεφάλαιο στο σχετικό βιβλίο του Αστικού Κώδικα. Με την κληρονομική σύμβαση θα επιτρέπεται, όσο ο ενδιαφερόμενος είναι ακόμα εν ζωή, να διαπραγματευτεί με τους κληρονόμους του τα κομμάτια της περιουσίας που θα λάβει ο καθένας κι εφόσον επέλθει συμφωνία θα υπογράφουν όλοι, παρουσία συμβολαιογράφου.

Οι κληρονομικές συμβάσεις θα έχουν θέση αντίστοιχη με της διαθήκης, ενώ με αυτές θα μπορούν να διαθέτουν την περιουσία τους περισσότερα άτομα μαζί, αντίθετα με τη διαθήκη που είναι αυστηρά προσωπική.

Η κληρονομική σύμβαση θα είναι δεσμευτική, αφού δεν θα μπορεί να ανακληθεί μονομερώς, εκτός αν κάποιος κληρονόμος υποπέσει σε σοβαρό παράπτωμα, όπως τέλεση κακουργήματος.

Θα προβλέπεται επίσης η δυνατότητα με την κληρονομική σύμβαση να καθίσταται κάποιος κληρονόμος, εφόσον συμφωνεί να παρέχει κάποιο αντάλλαγμα στον κληρονομούμενο.

2 Κληρονόμοι και χρέη

Σχετικά με την ευθύνη των κληρονόμων για τα χρέη, ο νέος νόμος θα κάνει στροφή 180 μοιρών. Από εκεί που σήμερα ο κληρονόμος ευθύνεται και με τη δική του περιουσία για τις υποχρεώσεις της κληρονομιάς, πλέον η νέα διάταξη προβλέπει ότι ο κληρονόμος δεν ευθύνεται με την ατομική του περιουσία για τις υποχρεώσεις της κληρονομιάς, εκτός αν το δηλώσει. Ετσι, οι κληρονόμοι δεν θα έχουν πλέον καμία προσωπική ευθύνη για την κληρονομιά, άρα και κανένα λόγο να την αποποιηθούν και έτσι φιλοδοξείται να μπει ένα τέλος στις χιλιάδες περιουσίες που καταλήγουν στα «αζήτητα» γιατί κανείς δεν θέλει να αναλάβει τα χρέη τους. Εφεξής αν υπάρχουν χρέη, αυτά θα πληρώνονται από την κληρονομιά και όχι από την ατομική περιουσία του κληρονόμου, διαδικασία που εφόσον χρειαστεί θα αναλαμβάνει δικηγόρος, που θα διορίζεται ως δικαστικός εκκαθαριστής.

3 Αλλάζει η νόμιμη μοίρα

Ριζικές αλλαγές επέρχονται στη νόμιμη μοίρα, αφού εφεξής τα παιδιά και ο επιζών σύζυγος του κληρονομούμενου που δεν θα περιλαμβάνονται στη διαθήκη, θα δικαιούνται μόνο χρηματική αποζημίωση και όχι ποσοστό επί των ακινήτων της κληρονομιάς. Στόχος της νέας ρύθμισης είναι να αποδυναμωθεί ο εν λόγω θεσμός και να είναι όσο το δυνατόν πιο ισχυρή η πραγματική βούληση του διαθέτη, όπως αυτός την αποτύπωσε στη διαθήκη του.

Αλλαγές στα ποσοστά

4 Τροποποιήσεις

θα υπάρξουν στην περίπτωση που δεν υπάρχει διαθήκη ή κληρονομική σύμβαση, οπότε και αλλάζουν τα ποσοστά που λαμβάνει ο κάθε κληρονόμος.

Συγκεκριμένα αυξάνεται το ποσοστό του επιζώντα συζύγου, αφού πλέον θα λαμβάνει το 1/3 της κληρονομιάς, στην περίπτωση που κληρονομεί μαζί με ένα παιδί. Εάν όμως ο εκλιπών είχε δύο ή παραπάνω παιδιά, τότε ο επιζών σύζυγος θα πάρει το 1/4, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα. Στην περίπτωση που ο επιζών σύζυγος κληρονομεί μαζί με γονείς και αδέλφια του κληρονομούμενου θα πάρει το 1/2 της περιουσίας, όπως και σήμερα. Εάν όμως αυτοί δεν υπάρχουν, ο επιζών σύζυγος πλέον θα παίρνει το 100% της κληρονομιάς, χωρίς να έχει δικαιώματα η τρίτη σειρά διαδοχής (παππούδες, θείοι, ξαδέλφια)!

Δικαιώματα σε συντρόφους

5 Το νέο Κληρονομικό Δίκαιο, σε μια ακόμη καινοτόμα διάταξη, θα προβλέπει κληρονομικά δικαιώματα και στους συντρόφους, ακόμη κι αν αυτοί δεν είχαν συνάψει γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης με τον αποθανόντα. Ο σύντροφος σε ελεύθερη ένωση καθίσταται κληρονόμος εάν δεν υπάρχουν συγγενείς του διαθέτη μέχρι τετάρτου βαθμού, και εφόσον συζούσε μόνιμα μαζί του για τουλάχιστον τρία χρόνια, ή χωρίς χρονικό περιορισμό εάν έχει αποκτήσει παιδιά με τον κληρονομούμενο. Ωστόσο, ακόμη και αν δεν καθίσταται κληρονόμος, θα δικαιούται την αποκλειστική χρήση του ακινήτου που χρησίμευε ως κύριος τόπος διαμονής του, χωρίς αντάλλαγμα, για χρονικό διάστημα ενός έτους από το θάνατο του κληρονομούμενου. Παράλληλα, θα έχει δικαιώματα στα έπιπλα, σκεύη, ενδύματα και γενικώς οικιακά αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν από κοινού με τον κληρονομούμενο.