Προβληματισμό γεννάει η παγκόσμια έρευνα Δεξιοτήτων Ενηλίκων, του ΟΟΣΑ, στην οποία παρατηρείται υποχώρηση του επιπέδου εγγραματισμού στις περισσότερες χώρες. Η θέση της Ελλάδας.
Απογοητευτικά είναι τα ευρήματα της νέας έρευνας του ΟΟΣΑ για τις δεξιότητες των ενηλίκων, που διεξάγεται σχεδόν ανά δεκαετία, και φέτος περιλαμβάνει 31 χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου. Ο εγγραματισμός των ενηλίκων στον δυτικό κόσμο, όχι μόνο δεν βελτιώνεται, αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο χειροτερεύει. Σχεδόν ο ένας στους πέντε ενήλικες στις ανεπτυγμένες χώρες έχει ικανότητες ανάγνωσης, γραφής και απλών πράξεων αριθμητικής ίσες ή και χειρότερες από αυτές ενός μαθητή πέμπτης δημοτικού. Στην Ελλάδα τα αντίστοιχα ποσοστά – σε παλιότερη έρευνα – ξεπερνούσαν το 26%.
Στόχος της έρευνας «Αdult Skills» είναι να αξιολογήσει την επάρκεια ενηλίκων και νέων ατόμων σε εργάσιμη ηλικία (16-65 ετών) σε τρεις βασικές δεξιότητες: Εγγραματισμός-αλφαβητισμός (literacy), αριθμητικός εγγραματισμός ή «αριθμητισμός»(numeracy) και ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, ιδίως σε περιβάλλοντα που απαιτούν τη χρήση τεχνολογίας. Ο αλφαβητισμός αφορά τις ικανότητες ανάγνωσης και γραφής και κατ’επέκταση την κατανόηση, ερμηνεία και χειρισμό του γραπτού και προφορικού λόγου. Ο «αριθμητικός αλφαβητισμός», εκτός από την ικανότητα να κάνεις απλές αριθμητικές πράξεις, έχει να κάνει με την κατανόηση μαθηματικών εννοιών και την αξιοποίησή τους στην καθημερινότητα.
Κύριος στόχος της έρευνας είναι να δείξει πώς οι ενήλικες αξιοποιούν τις γνώσεις τους στην αγορά εργασίας, στην κοινωνία αλλά και την συμμετοχή στην πολιτική ζωή. Με βάση τα ευρήματα, να παρέχει αξιόπιστα δεδομένα για τους υπεύθυνους χάραξης εργασιακής και εκπαιδευτικής πολιτικής.
Η θέση της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ
Η Ελλάδα αν και συμμετείχε στον προηγούμενο γύρο της έρευνας (το 2015, με τα επικαιροποιημένα συμπεράσματα να δημοσιεύονται το 2019), δεν περιλαμβάνεται προς το παρόν στη νέα έκδοση.
Ωστόσο οι επί μέρους παρατηρήσεις στην πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ για την ελληνική οικονομία δεν είναι απόλυτα ενθαρρυντικές.
Στην Ελλάδα, παρατηρείται το εξής παράδοξο, σε ό,τι αφορά τις δεξιότητες των ενηλίκων: Από τη μία όπως γράφει ο ΟΟΣΑ, διαθέτουμε ένα ολοένα πιο μορφωμένο εργατικό δυναμικό, που αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα για τις δυνατότητες ανάπτυξης των επιχειρήσεων.
Ένα σχετικά υψηλό ποσοστό νέων αποφοίτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης κατέχει πτυχία στις φυσικές επιστήμες, τα μαθηματικά, τις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίας, και τις επιστήμες μηχανικών, ιδίως μεταξύ των γυναικών. Επίσης, έχουμε υψηλά επίπεδα επάρκειας στις ξένες γλώσσες, ιδίως στα αγγλικά.
Από την άλλη, τα ποσοστά ενηλίκων που βρίσκονται στην κατώτερη και κατώτατη βαθμίδα δεξιοτήτων είναι σημαντικά υψηλότερα από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ. Πάνω από ένας στους τέσσερις ενήλικες στην Ελλάδα (26,5%), ανήκει στην κατώτερη βαθμίδα αλφαβητισμού ή και ακόμα πιο χαμηλά, έναντι 18,9% στον ΟΟΣΑ (18% στη νέα έρευνα). Ακόμα χειρότερες είναι οι επιδόσεις στον αριθμητικό εγγραματισμό, με σχεδόν τρεις στους δέκα ενήλικες (28,5%) να «σκοράρει» στη βάση ή κάτω από αυτήν (έναντι 22,7% στον ΟΟΣΑ).
Επιπλέον, υπάρχει υστέρηση στην αξιοποίηση των γνώσεων των εργαζομένων, με υψηλό βαθμό αναντιστοιχίας δεξιοτήτων. Γι’αυτό όμως δεν φταίνει απαραίτητα οι εργαζόμενοι. Όπως σημειώνει η έκθεση, οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα «τείνουν να βασίζονται σε σχετικά χαμηλές δεξιότητες και σε λίγες υπηρεσίες έντασης γνώσης σε σύγκριση με άλλες χώρες του ΟΟΣΑ». Με άλλα λόγια, η ελληνική οικονομία προτιμάει να απασχολεί τους νέους της ως «γκαρσόνια της Ευρώπης» ή ως φθηνό εργατικό δυναμικό, δυναμικό (και ας είναι «υπερπροσοντούχοι»), με αποτέλεσμα να παρατείνεται το brain drain.
Μήπως χαζεύουμε;
Τα πράγματα δεν είναι ρόδινα, σε ό,τι αφορά τον εγγραματισμό, ούτε στις πιο ισχυρές οικονομίες. Από τις 31 χώρες που συμμετείχαν στη νέα έρευνα του ΟΟΣΑ, μόνο η Φινλανδία και η Δανία σημείωσαν σημαντική βελτίωση στην επάρκεια εγγραματισμού. Σε όλες τις υπόλοιπες χώρες τα ποσοστά έμειναν σχεδόν στάσιμα ή χειροτέρεψαν. Λίγο καλύτερες ήταν οι επιδόσεις στον «αριθμητισμό», ο οποίος βελτιώθηκε αισθητά σε οχτώ χώρες, με πρώτη τη Φινλανδία και τη Σιγκαπούρη, ενώ σε 11 χώρες χειροτέρεψε.
Οι περισσότερες χώρες σημείωσαν χειροτέρευση των δεξιοτήτων εγγραματισμού σε όλες τις ηλικίες. Το στενάχωρο είναι ότι ενώ θεωρητικά βελτιώνεται το επίπεδο εκπαίδευσης του πληθυσμού, η επάρκεια δεξιοτήτων ανάμεσα στους πτυχιούχους είτε μένει στάσιμη είτε υποχωρεί.
Χάσμα δεξιοτήτων
Επίσης ανησυχητική είναι η διεύρυνση του χάσματος δεξιοτήτων. Η επιδείνωση στην επάρκεια του αλφαβητισμού και του αριθμητισμού είναι πιο έντονη ανάμεσα στα λιγότερο μορφωμένα τμήματα που πληθυσμού. Έτσι εντείνονται οι ανισότητες και στη γνώση, δημιουργώντας ενήλικες πολλών ταχυτήτων: Αυτούς που αποκτούν υψηλές δεξιότητες, και μπορούν να βρίσκουν καλύτερες δουλειές (εφόσον υπάρχουν), και εκείνους των οποίων οι ήδη χαμηλές γνώσεις συνεχώς «χειροτερεύουν» και μένουν πίσω από τις εξελίξεις.
Ξεχάσαμε να διαβάζουμε
«Μήπως οι ενήλικες ξεχνάμε πώς να διαβάζουμε;» είναι το ερώτημα που θέτει ο Εconomist, σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας.
«Είστε εξυπνότεροι από ένα δεκάχρονο παιδί; Νέα στοιχεία δείχνουν ότι ένα συγκλονιστικά μεγάλο μέρος των ενηλίκων στον πλούσιο κόσμο μπορεί να μην είναι», σημειώνει το ρεπορτάζ, θυμίζοντας τον τίτλο ενός κάποτε δημοφιλούς τηλεπαιχνιδιού.
Πάνω από το ένα πέμπτο των ατόμων ηλικίας 16 έως 65 ετών δεν έχει καλύτερες επιδόσεις στα τεστ μαθηματικών και ανάγνωσης-κατανόησης κειμένου από αυτές που θα αναμένονταν από έναν μαθητή πέμπτης δημοτικού.
Ενώ η Φινλανδία, η Ολλανδία, η Νορβηγία και η Ιαπωνία σημειώνουν επιδόσεις ανώτερες από το μέσο όρο σε όλους τους τομείς, οι περισσότερες χώρες δεν έχουν λόγους να χαίρονται. Η γενική εικόνα δείχνει επιδείνωση των βασικών δεξιοτήτων, ιδίως σε ό,τι αφορά τον γλωσσικό εγγραματισμό, παρά την αύξηση του ποσοστού των πτυχιούχων
Μία εξήγηση που δίνεται είναι η αύξηση της μετανάστευσης και της κινητικότητας του πληθυσμού. Οι ενήλικες που δεν είναι «φυσικοί ομιλητές» μιας γλώσσας τείνουν να τα πηγαίνουν χειρότερα σε γλωσσικά τεστ. Μία άλλη αιτία πιθανόν να είναι η γήρανση του πληθυσμού, καθώς έρευνες δείχνουν ότι οι ικανότητές μας κορυφώνονται περίπου στα 30 έτη. Όμως αυτοί οι δύο παράγοντες δεν επαρκούν για να δικαιολογήσουν την πτωτική πορεία, ιδίως στη γλωσσική επάρκεια. Ο Andreas Schleicher, επικεφαλής εκπαίδευσης και δεξιοτήτων στον ΟΟΣΑ, εικάζει ότι πολλοί ενήλικες εξασκούνται πλέον πολύ λιγότερο από ό,τι παλαιότερα στην ανάγνωση μεγάλων και πολύπλοκων κειμένων.
δείτε όλη την έρευνα του ΟΟΣΑ εδώ
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΣΧΟΛΙΑ
Λέρος: Σύλληψη 33χρονου για κατοχή ναρκωτικών και αρχαιοτήτων
Λέρος: 48ωρη απεργία στα ταξί - Τρίτη 2 & Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου 2025
Λέρος: Νέα δικαστική περιπέτεια για τον πρώην Δήμαρχο Μιχάλη Κόλια: 18 μήνες φυλάκιση με αναστολή για παράβαση καθήκοντος
Λέρος: Ένταση, βαριές εκφράσεις και προαναγγελία μηνύσεων στις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου
Λέρος: Εντυπωσιακό κλάδεμα των δέντρων στο νησί