Είναι παιχνίδι, διαδικασία εκπαίδευσης για το κυνήγι, ή μήπως εκδίκηση;
Κάποιες ώρες από την αναχώρηση από Μαρόκο με προορισμό την Πορτογαλία, το πλήρωμα ενός ιστιοπλοϊκού μήκους 46 ποδών παρατήρησε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με το πηδάλιο. Στη συνέχεια, κάποιος φώναξε αυτό που αντίκρισε μέσα στα ασταθή κύματα: «Ορκες! Ορκες!»
Οι όρκες έπλεαν δίπλα στο σκάφος, χτυπώντας στο πλάι του και μασώντας το πηδάλιο, σύμφωνα με τον κυβερνήτη του, έναν φωτογράφο επί του σκάφους και το βίντεο της απρόσμενης αυτής συνάντησης. Για περίπου μία ώρα, το πλήρωμα ανέφερε τη δύσκολη θέση του στην ισπανική ακτοφυλακή και προσπάθησε να παραμείνει ψύχραιμο.
«Δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα», είπε ο φωτογράφος Στίβεν Μπίντγουελ, ο οποίος βρισκόταν ήδη επί δύο μέρες σε μια εβδομαδιαία σειρά μαθημάτων ιστιοπλοΐας όταν ξεκίνησε η επίθεση. «Σου προκαλεί δέος και ταυτόχρονα άγχος», διηγείται.
Ο κυβερνήτης, Γκρέγκορι Μπλάκμπερν, είπε ότι πάλευε για τον έλεγχο του σκάφους καθώς οι όρκες έπεφταν πάνω του, παρεμβαίνοντας στο πηδάλιο. «Είναι μια υπενθύμιση του πού βρισκόμαστε στην τροφική αλυσίδα και στον φυσικό κόσμο», είπε.
Τελικά το σκάφος κατάφερε να επιστρέψει στην Ταγγέρη του Μαρόκου. Ωστόσο, οι επιστήμονες της θάλασσας σημείωσαν το επεισόδιο, στις 2 Μαΐου, και είπαν ότι συνέχισε ένα αινιγματικό μοτίβο συμπεριφοράς από μια μικρή ομάδα από όρκες στα ανοικτά της δυτικής ακτής της Ιβηρικής Χερσονήσου. Οι όρκες, σύμφωνα με τους ερευνητές, έχουν προκαλέσει τη βύθιση τριών σκαφών από το περασμένο καλοκαίρι και διατάραξαν τα ταξίδια δεκάδων άλλων.
Οι όρκες, αν και κορυφαίοι θηρευτές που κυνηγούν καρχαρίες και φάλαινες, δεν θεωρούνται γενικά επικίνδυνες για τον άνθρωπο. Τα ζώα, τα μεγαλύτερα της οικογένειας των δελφινοειδών, είναι γνωστό ότι αγγίζουν, προσκρούουν και ακολουθούν πλεούμενο, αλλά σχεδόν ποτέ δεν τα εμβολίζουν, λένε οι επιστήμονες της θάλασσας. Μια μικρή ομάδα όρκες, που αριθμούσε περίπου 15, άρχισε να χτυπάει βάρκες σε όλη την Ισπανία το 2020, με τους ερευνητές να αποκαλούν τη συμπεριφορά ασυνήθιστη και τα κίνητρά της ασαφή.
«Γνωρίζουμε ότι είναι μια περίεργη συμπεριφορά που δεν έχει καμία σχέση με την επιθετικότητα», δήλωσε ο Αλφρέδο Λόπεζ Φερνάντεζ, βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Αβέιρο στην Πορτογαλία, ο οποίος συμμετείχε σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Ιούνιο για το θέμα. Οι όρκες δεν δείχνουν κανένα σημάδι ότι θέλουν να βλάψουν τους ανθρώπους, είπε.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι όρκες δεν αλλάζουν τη συμπεριφορά τους ούτε κάνουν σωματική επαφή, σύμφωνα με την Ομάδα Εργασίας Atlantic Orca, η οποία άρχισε να παρακολουθεί άμεσες αλληλεπιδράσεις —καθώς και θεάσεις— το 2020.
Από την αρχική εμφάνιση του φαινομένου τότε, οι όρκες έχουν τεκμηριωθεί να πλησιάζουν ή να αντιδρούν σε πλοία περίπου 500 φορές, προκαλώντας βλάβες περίπου στο 20 τοις εκατό των περιπτώσεων, σε θάλασσες με μεγάλη κίνηση κοντά στο Μαρόκο, την Πορτογαλία και την Ισπανία, είπε η ομάδα.
Οι όρκες στα ανοιχτά της ιβηρικής ακτής θεωρούνται πληθυσμός υπό εξαφάνιση: Η ομάδα φτάνει σε νερά κοντά στο Στενό του Γιβραλτάρ κάθε άνοιξη από νερά βαθύτερα και βορειότερα μέχρι την ακτή, με σκοπό το κυνήγι του τόνου. Ομως, ενώ είναι ένα συνηθισμένο θέαμα, οι επιστήμονες δεν ξέρουν πώς να σταματήσουν την πρόσφατη συμπεριφορά της μικρής αυτής ομάδας, η οποία έχει κάνει τους ναυτικούς να ανησυχούν για την ασφάλεια και τις ζημιές των πλοίων και έχει τραβήξει την προσοχή των ισπανικών και των πορτογαλικών αρχών.
«Κάθε εβδομάδα υπάρχει κι ένα περιστατικό», είπε ο Μπρούνο Ντίαζ Λόπεζ, βιολόγος και διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνας για τα Ρινοδελφίνια που δεν συμμετείχε στην περσινή έρευνα. «Πραγματικά δεν ξέρουμε τον λόγο».
Στο πιο πρόσφατο παράδειγμα, όρκες χτύπησαν ένα ιστιοφόρο στα ανοικτά των ακτών της Ισπανίας, με αποτέλεσμα να βυθιστεί τις πρώτες πρωινές ώρες της 5ης Μαΐου. Οι ισπανικές αρχές έφτασαν γρήγορα και οι τέσσερις επιβαίνοντες διασώθηκαν «με καλή διάθεση», είπε ο Κρίστοφ Βίντερχαλτερ, ο πρόεδρος της ελβετικής εταιρείας που εκμεταλλευόταν το σκάφος, Hoz Hochseezentrum International.
Ο βιολόγος του Πανεπιστημίου του Αβέιρο, ο Δρ Λόπεζ Φερνάντεζ, είπε ότι είναι πιθανό τα τρία σκάφη να βυθίστηκαν τον περασμένο χρόνο επειδή ήταν ευάλωτα σε διαρροές ή δεν ήταν εξοπλισμένα για να αντέξουν τη ζημιά, αν και ο κ. Βίντερχαλτερ είπε για εκείνο που είχε ναυλώσει η εταιρεία του ότι «η κατάσταση του σκάφους ήταν πολύ καλή».
Νεαρές όρκες
Η μικρή ομάδα από όρκες, συμπεριλαμβανομένων μόνο δύο ενηλίκων, ήταν υπεύθυνη για την πλειονότητα των αλληλεπιδράσεων με βάρκες, οι οποίες αριθμούν περίπου 200 το χρόνο και κυμαίνονται από τις ακτές της Βόρειας Αφρικής έως τη Γαλλία, σύμφωνα με τον Δρα Λόπεζ Φερνάντεζ.
Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν τι κρύβεται πίσω από τη συμπεριφορά αυτή. Κάποιοι έχουν υποθέσει ότι πρόκειται για μια «αντίδραση» που θα μπορούσε να έχει ξεκινήσει ύστερα από περιστατικό μεταξύ των θηλαστικών και κάποιας βάρκας, όπως μια εμπλοκή σε πετονιά ή μια συμπεριφορά νεαρών ζώων που επαναλαμβάνεται.
Αυτά παραμένουν μόνο θεωρίες, αν και ο Δρ Λόπεζ Φερνάντεζ είπε πως φαίνεται ότι η συμπεριφορά μπορεί να μεταδίδεται μεταξύ των ζώων στην περιοχή. «Γνωρίζουμε ότι οι όρκες περνούν τις συνήθειές τους στις όμοιές τους και στις επόμενες γενιές», είπε, προσθέτοντας ότι κι αυτές διδάχθηκαν διά της μίμησης. Επειδή όμως η συμπεριφορά αυτή καταγράφηκε μόνο στο συγκεκριμένο κομμάτι πληθυσμού, είπε πως είναι απίθανο να αναπαραχθεί από άλλες ομάδες φαλαινών ανά τον κόσμο.
Ελλείψει στοιχείων και λόγω της παρουσίας κυρίως νεαρών φαλαινών στην ομάδα αυτή, άλλοι επιστήμονες εκφράζουν αμφιβολίες για το αν η συμπεριφορά τους οφείλεται σε κάποιο περιστατικό με πλεούμενο και πιστεύουν ότι τα ζώα μπορεί απλώς να… έπαιζαν.
«Ισως αποκομίζουν κάποια επιβράβευση ή διασκέδαση από αυτό», θεωρεί ο Εριχ Χολτ, ειδικός στις όρκες και ερευνητής στη φιλανθρωπική οργάνωση Whale and Dolphin Conservation. «Και το παιχνίδι αποτελεί κομμάτι της ζωής ενός θηρευτή», εξηγεί.
Οι επιστήμονες λένε ότι πέρα από το να αποφεύγουν οι ναυτικοί την περιοχή, δεν γνωρίζουν άλλο τρόπο αποφυγής της παρενόχλησης των σκαφών από όρκες, δεδομένου ότι τα ιστιοφόρα συνήθως είναι λιγότερο θορυβώδη από τα περισσότερα πλεούμενα, επομένως πιο ελκυστικά για τα ζώα.
kathimerini.gr
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΣΧΟΛΙΑ
Τιμόθεος Κωττάκης: «Αλλάζει χωροθέτηση η πύλη του Hotspot – Λύση στο πρόβλημα του Ξηροκάμπου»
Τιμόθεος Κωττάκης: «Αλλάζει χωροθέτηση η πύλη του Hotspot – Λύση στο πρόβλημα του Ξηροκάμπου»
Τιμόθεος Κωττάκης: «Αλλάζει χωροθέτηση η πύλη του Hotspot – Λύση στο πρόβλημα του Ξηροκάμπου»
Λέρος: Ξεχείλισε το ποτήρι στο Νοσοκομείο – Προσβλητική ανάρτηση εργαζομένου οδηγεί σε νομικές ενέργειες
Αντώνης Παπαδημητρίου: Ο πιο επιδραστικός Έλληνας της εποχής μας