Μία ημέρα, που γράφτηκε στην ιστορία για το ηρωικό «ΟΧΙ» της Ελλάδας στον Μουσολίνι.
Τι έγινε την 28η Οκτωβρίου 1940;
Η ιταλική κυβέρνηση απέστειλε στην Ελλάδα τελεσίγραφο με το οποίο απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο, προκειμένου στη συνέχεια να καταλάβει κάποια στρατηγικά σημεία της Ελλάδος. Η απάντηση της κυβέρνησης Μεταξά στο τελεσίγραφο ήταν αρνητική «ΟΧΙ».
Συνέπεια της άρνησης αυτής ήταν η είσοδος της χώρας μας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940.
Η ημερομηνία αυτή καθιερώθηκε να εορτάζεται στην Ελλάδα κάθε χρόνο ως επίσημη εθνική εορτή και αργία.
Το ιστορικό
Ήταν περίπου 3 τα ξημερώματα της 28 Οκτωβρίου του 1940 όταν o Μουσολίνι απέστειλε στην Ελλάδα τελεσίγραφο με το οποίο και απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο προκειμένου στη συνέχεια να καταλάβει κάποια στρατηγικά σημεία της Ελλάδος, (λιμένες, αεροδρόμια κλπ.), για ανάγκες ανεφοδιασμού και άλλων διευκολύνσεών του, στη μετέπειτα προώθησή του στην Αφρική.
Το τελεσίγραφο δόθηκε ιδιόχειρα στον Ιωάννη Μεταξά και μάλιστα στην οικία του στην Κηφισιά, από τον Ιταλό Πρέσβη στην Αθήνα Εμανουέλε Γκράτσι.
Μετά την ανάγνωση του κειμένου ο Μεταξάς έστρεψε το βλέμμα του στον Ιταλό Πρέσβη και του απάντησε στα γαλλικά (επίσημη διπλωματική γλώσσα) την ιστορική φράση: «Alors, c’est la guerre» (δηλαδή, λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμο), εκδηλώνοντας έτσι την αρνητική θέση επί των ιταμών ιταλικών αιτημάτων.
Ο Γκράτσι στα απομνημονεύματά του, που κυκλοφόρησαν το 1945, περιγράφει τη σκηνή: «Έχω εντολή κ. πρωθυπουργέ να σας κάνω μία ανακοίνωση, και του έδωσα το έγγραφο. Παρακολούθησα την συγκίνηση εις τα χέρια και εις τα μάτια του. Με σταθερή φωνή και βλέποντάς με κατάματα ο Μεταξάς μου είπε: «αυτό σημαίνει πόλεμο». Του απήντησα ότι αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί. Μου απήντησε «ΟΧΙ». Του πρόσθεσα ότι αν ο στρατηγός Παπάγος…, ο Μεταξάς με διέκοψε και μου είπε: «ΟΧΙ»! Έφυγα υποκλινόμενος με τον βαθύτερο σεβασμό, προ του γέροντος αυτού, που προτίμησε την θυσία αντί της υποδουλώσεως!».
Ο Μεταξάς εκείνη τη στιγμή είχε εκφράσει το ελληνικό λαϊκό συναίσθημα, την άρνηση της υποταγής, και αυτή η άρνηση πέρασε στον τότε ελληνικό δημοσιογραφικό τύπο με την λέξη «ΟΧΙ». Σημειώνεται πως αυτούσια η λέξη «ΟΧΙ» παρουσιάσθηκε για πρώτη φορά ως τίτλος στο κύριο άρθρο της εφημερίδας «Ελληνικό Μέλλον» του Ν. Π. Ευστρατίου στις 30 Οκτωβρίου του 1940.
Ο πόλεμος
Δύο ώρες μετά την παραπάνω επίδοση, ξεκίνησε ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος, με εισβολή των ιταλικών στρατευμάτων στην Ήπειρο, οπότε η Ελλάδα αμυνόμενη ενεπλάκη στον πόλεμο.
Το λεγόμενο «Έπος του ‘40», το οποίο ακολούθησε, και οι μεγάλες νίκες που ο ελληνικός στρατός κατέκτησε, εις βάρος των Ιταλών, καθιερώθηκε να γιορτάζονται κάθε χρόνο στις 28 Οκτωβρίου, την ημέρα της επίδοσης του ιταλικού τελεσιγράφου και της άρνησης του Ιωάννη Μεταξά να συναινέσει.
Οι πρώτες στιγμές
«Αναφέρατε παρακαλώ εις τον κ. Αρχηγόν του Γ.Ε.Σ. ότι η προσωπική μου γνώμη είναι ότι αύριον την πρωίαν, ίσως δε και κατά την διάρκειαν της νυκτός 27 με 28 Οκτωβρίου, θα έχωμεν ιταλικήν επίθεσιν. Η Μεραρχία θα επιτελέση το καθήκον της προς την πατρίδα συμφώνως προς διαταγάς και οδηγίας του Γ.Ε.Σ. Δύνομαι να βεβαιώσω υπευθύνως τον κ. Αρχηγόν του Γ.Ε.Σ. και τονίζω τούτο ιδιαιτέρως ότι δεν θα περάσουν Ιταλοί από το Καλπάκι».
Έτσι καταγράφηκε η τηλεφωνική επικοινωνία του στρατηγού Κατσιμήτρου με τον αν/χη Κορώζη την παραμονή της Ιταλικής επίθεσης.
Η Εκκλησία της Ελλάδος αποφάσισε, το 1952, η γιορτή της Αγίας Σκέπης από την 1η Οκτωβρίου να μεταφερθεί στις 28 Οκτωβρίου, με το αιτιολογικό ότι η Παναγία βοήθησε τον Ελληνικό Στρατό στον πόλεμο της Αλβανίας.
Η εξέλιξη της μάχης της Ελλάδας μέσα από τους πρωτοσέλιδους τίτλους της εφημερίδας της εποχής, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ:
Τρίτη 29 Οκτωβρίου 1940:
«Η Ελλάς ευρίσκεται από χθες σε πόλεμο με την Ιταλίαν. Το έθνος σύσσωμον, μνήμον των παραδόσεών του, εις τα επάλξεις! Οι ήρωες του Καπορέττο, απατεώνες ως πάντοτε, επετέθησαν ημίσειαν ώρα ενωρίτερον της εκπνοής του τελεσιγράφου. Ο ελληνικός λαός καλείται δι’ εμπνευσμένων διαγγελμάτων του βασιλέως και του κυβερνήτου να πράξη το καθήκον του. Ο εθνικός στρατός, μαχόμενος ηρωϊκώς εις τα ελληνοαλβανικά σύνορα αμύνεται μετ’ επικού θάρρους του πατρώου εδάφους. Αεροπορικαί επιδρομαί εναντίον των Πατρών, όπου εσημειώθησαν θύματα, της Κορίνθου, της Ελευσίνος και του Τατοΐου».
Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 1940:
«Η 2Η ημέρα του ελληνοϊταλικού πολέμου. Η παγκόσμιος κοινή γνώμη συγκεκινημένη διά την ηρωικήν στάσιν της Ελλάδος».
Παρασκευή 1η Νoεμβρίου 1940: «Η διεθνής προσοχή στρέφεται εις την μάχην της Ελλάδος. Ολόκληρον το έθνος, στρατός και λαός δεν έχουν παρά ένα σύνθημα: “ΝΙΚΗ!”. Μεγάλαι επιτυχίαι των ελληνικών πολεμικών δυνάμεων. Η ελληνική αεροπορία εβομβάρδισε και επολυβόλησεν εκ χαμηλού ύψους εχθρικά τμήματα. Εν αερομαχία κατερρίφθησαν δύο ιταλικά αεροπλάνα και αι ναυτικαί μας δυνάμεις εβομβάρδισαν τα αλβανικά παράλια».
Kυριακή 3 Νοεμβρίου 1940: «Μετά την 6η ημέραν του ελληνοϊταλικού πολέμου… Οι Εύζωνοι με εφ’ όπλου λόγχην, εκδιώκοντες τον εχθρόν, εισέδυσαν εις το αλβανικόν έδαφος. Όλαι αι ορειναί διαβάσεις κατέχονται σταθερώς υφ’ ημών, κατελήφθησαν δε εντός εχθρικού εδάφους σημαντικώταται θέσεις».
Τρίτη 5 Νοεμβρίου 1940: «Ήρχισε μεγάλη ελληνική αντεπίθεσις. Η υποχώρηση του ιταλικού στρατού λαμβάνει έκτασιν ατάκτου φυγής. Ιταλική φάλαγξ, απολεσθείσα εις την Πίνδον, παραδίδεται μετά του οπλισμού της. Η Κορυτσά ευρίσκεται υπό σφοδρόν και αδιάλλειπτον πυρ του ελληνικού πυροβολικού».
Δευτέρα 11 Νοεμβρίου 1940: «Μεγάλαι επιτυχίαι των ελληνικών όπλων. Κατόπιν θυελλώδους ελληνικής αντεπιθέσεως η 3η Μεραρχία των Αλπινιστών, ενισχυμένη δι’ ιππικού, Βερσαλιέρων και φασιστικής Εθνοφρουράς, εξεμηδενίσθη. Εις την άτακτον φυγήν της παρέσυρε και τας σταλείσας εξ Αυλώνος ενισχύσεις. Πολυπληθείς αιχμάλωτοι και πάντοιον υλικόν περιήλθον εις ημετέρας χείρας.
Σάββατον 23 Νοεμβρίου 1940: Ο περιφανής θρίαμβος των ελληνικών όπλων. Η Κορυτσά κατελήφθη χθες υπό του προελαύνοντος ελληνικού στρατού. Ο λαός της πόλεως υπεδέχθη μετ’ ενθουσιωδών εκδηλώσεων τους ελευθερωτάς».
Δευτέρα 25 Νοεμβρίου 1940: «Γενική προέλασις εις το μέτωπον. Κατελήφθη η Μοσχόπολις. 1500 αιχμάλωτοι συνελήφθησαν εν Κορυτσά και πολύ υλικόν».
Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου 1940: «Ο ελληνικός στρατός κατέλαβε χθες μετά λυσσώδη μάχην την Πρεμετήν. Γενική υποχώρησις των Ιταλών καθ’ όλην την γραμμήν του Μετώπου».
Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου 1940: «Τα ελληνικά στρατεύματα, μετά νικηφόρους αγώνας, εισήλθον χθες εις το Αργυρόκαστρον».
Τρίτη 24 Δεκεμβρίου 1940: «Τα ελληνικά στρατεύματα κατέλαβον χθες την Χειμάρραν».
Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 1940: «Νέος άθλος του ναυτικού μας: Το ελληνικόν υποβρύχιον “Παπανικολής” περιπολούν ανά την Αδριατικήν προσέβαλεν ιταλικήν νηοπομπήν και κατεβύθισε τρία οπλιταγωγά».
Σάββατον 11 Ιανουαρίου 1941: «Τα ελληνικά στρατεύματα κατέλαβον χθες την Κλεισούραν. Εξαιρετικής σπουδαιότητος δια την εξέλιξιν των επιχειρήσεων η νέα επιτυχία. Συνελήφθησαν 600 αιχμάλωτοι και περιήλθον εις χείρας μας άρματα μάχης».
Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 1941: «Το νέον λαμπρόν κατόρθωμα του Β. Ναυτικού: Το ελληνικόν υποβρύχιον “Παπανικολής” ετορπίλλισε προχθές έμφορτον μεταγωγικόν σκάφος εις τα εχθρικά ύδατα».
Οι δηλώσεις των ξένων
Κάρολος ντέ Γκώλ
“Αδυνατώ νά δώσω τό δέον εύρος της ευγνωμοσύνης πού αισθάνομαι γιά τήν ηρωική αντίσταση τού Λαού καί τών ηγετών τής Ελλάδος.”
(Από ομιλία του στό Γαλλικό Κοινοβούλιο μετά τήν λήξη τού Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.)
Μωρίς Σουμάν
“Η Ελλάδα είναι τό σύμβολο της μαρτυρικής υποδουλωμένης, ματωμένης, αλλά ζωντανής Ευρώπης Ποτέ μιά ήττα δέν υπήρξε τόσο τιμητική γιά κείνους πού τήν υπέστησαν”.
(Από μήνυμά του πού απηύθηνε από τό BBC τού Λονδίνου στους υποδουλωμένους λαούς της Ευρώπης στίς 28 Απριλίου 1941, ημέρα πού ό Χίτλερ κατέλαβε τήν Αθήνα ύστερα από πόλεμο 6 μηνών κατά του Μουσολίνι καί έξι εβδομάδων κατά του Χίτλερ.)
Ιωσήφ Σταλιν
“Λυπάμαι διότι γηράσκω καί δέν θά ζήσω επί μακρόν διά νά ευγνωμονώ τόν Ελληνικόν Λαόν, του οποίου η αντίστασις έκρινε τόν 2ον Παγκόσμιον Πόλεμον.”
(Από ομιλία του πού μετέδωσε ο ραδιοφωνικός σταθμός Μόσχας τήν 31 Ιανουαρίου 1943 μετά τήν νίκη του Στάλιγκραντ καί τήν συνθηκολόγηση του στρατάρχου Paulus.)
Μόσχα, Ραδιοφωνικός Σταθμός
“Επολεμήσατε άοπλοι καί ενικήσατε, μικροί εναντίον μεγάλων. Σας οφείλουμε ευγνωμοσύνη, διότι εκερδίσαμε χρόνο γιά να αμυνθούμε. Ως Ρώσοι καί ως άνθρωποι σας ευχαριστούμε”.
(Οταν ο Χίτλερ επετέθη κατά τής Ε.Σ.Σ.Δ.)
Γεώργης Ζουκώφ
Στρατάρχης του Σοβιετικού Στρατού
“Εάν ο Ρωσικός λαός κατόρθωσε να ορθώσει αντίσταση μπροστά στίς πόρτες της Μόσχας, νά συγκρατήσει καί νά ανατρέψει τόν Γερμανικό χείμαρρο, τό οφείλει στόν Ελληνικό Λαό, πού καθυστέρησε τίς Γερμανικές μεραρχίες όλον τόν καιρό πού θά μπορούσαν νά μας γονατίσουν. Η γιγαντομαχία της Κρήτης υπήρξε τό κορύφωμα της Ελληνικής προσφοράς.”
(Απόσπασμα από τά απομνημονεύματά του γιά τόν Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.)
Μπενίτο Μουσολίνι
“Ο πόλεμος μέ τήν Ελλάδα απέδειξεν ότι τίποτε δέν είναι ακλόνητον είς τά στρατιωτικά πράγματα καί ότι πάντοτε μάς περιμένουν εκπλήξεις.”
(Από λόγο πού εκφώνησε στίς 10/5/1941.)
Αδόλφος Χίτλερ
“Χάριν της ιστορικής αληθείας οφείλω να διαπιστώσω ότι μόνον οι Έλληνες, εξ’ όλων των αντιπάλων οι οποίοι με αντιμετώπισαν, επολέμησαν με παράτολμον θάρρος και υψίστην περιφρόνησιν προς τον θάνατον….”
(Από λόγο πού εκφώνησε στις 4 Μαΐου 1941 στο Ράιχσταγκ.)
Σέρ Αντονυ Ηντεν
“Ασχέτως πρός ότι θα πούν οι ιστορικοί τού μέλλοντος, εκείνο τό οποίον μπορούμε να πούμε εμείς τώρα, είναι ότι η Ελλάς έδωσε αλησμόνητο μάθημα στόν Μουσολίνι, ότι αυτή υπήρξε η αφορμή της επανάστασης στήν Γιουγκοσλαβία, ότι αυτή εκράτησε τούς Γερμανούς στό ηπειρωτικό έδαφος καί στήν Κρήτη για έξι εβδομάδες, ότι αυτή ανέτρεψε τήν χρονολογική σειρά όλων τών σχεδίων τού Γερμανικού Επιτελείου καί έτσι έφερε γενική μεταβολή στήν όλη πορεία τού πολέμου καί ενικήσαμε.”
(Από λόγο του στό Βρετανικό κοινοβούλιο στίς 24/09/1942.)
Ουίστον Τσώρτσιλ
“Η λέξη ηρωισμός φοβάμαι ότι δέν αποδίδει τό ελάχιστο εκείνων των πράξεων αυτοθυσίας των Ελλήνων, πού ήταν καθοριστικός παράγων της νικηφόρου εκβάσεως του κοινού αγώνα των εθνών, κατά τόν Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, διά τήν ανθρώπινη ελευθερία καί αξιοπρέπειαν. Εάν δέν υπήρχε η ανδρεία των Ελλήνων καί η γενναιοψυχία τους, η έκβαση του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου θά ήταν ακαθόριστη.”
(Από ομιλία του στό Αγγλικό κοινοβούλιο στίς 24 Απριλίου 1941.)
“Μέχρι τώρα λέγαμε ότι οι Έλληνες πολεμούν σάν ήρωες. Τώρα θά λέμε: Οι ήρωες πολεμούν σάν Έλληνες.”
(Από λόγο πού εκφώνησε από τό BBC τίς πρώτες ημέρες τού Ελληνοιταλικού πολέμου.)
Σέρ Χάρολδ Αλεξάντερ, Βρετανός Στρατάρχης κατά τόν Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
“Δέν θά ήταν υπερβολή νά πούμε ότι ή Ελλάς ανέτρεψε τό σύνολο τών σχεδίων της Γερμανίας εξαναγκάσασα αυτήν νά αναβάλει γιά έξι εβδομάδες τήν επίθεση κατά της Ρωσίας. Διερωτώμεθα ποιά θά ήταν η θέση της Σοβιετικής Ενώσεως χωρίς τήν Ελλάδα.”
(Από ομιλία του στό Βρετανικό κοινοβούλιο στίς 28 Οκτωβρίου 1941.)
Φραγκλίνος Ρούσβελτ
“Οι Έλληνες εδίδαξαν δία μέσου των αιώνων τήν αξιοπρέπειαν. Όταν όλος ο κόσμος είχε χάσει κάθε ελπίδα, ο Ελληνικός λαός ετόλμησε νά αμφισβητήσει τό αήττητον του γερμανικού τέρατος αντιτάσσοντας τό υπερήφανον πνεύμα της ελευθερίας.”
(Από ραδιοφωνικό λόγο πού εξεφώνησε στίς 10/6/1943.)
“Ο ηρωικός αγών τού ελληνικού λαού κατά της επιθέσεως της Γερμανίας, αφού τόσον παταγωδώς ενίκησε τούς Ιταλούς στήν απόπειρά τους νά εισβάλλουν στό ελληνικό έδαφος, γέμισε μέ ενθουσιασμό τίς καρδιές του αμερικανικού λαού καί εκίνησε τήν συμπάθειά του. Πρό ενός καί πλέον αιώνος, κατά τόν πόλεμον τής ελληνικής ανεξαρτησίας, τό έθνος μας εξέφρασε τήν φλογερή του συμπάθεια γιά τούς Ελληνες καί ευχόταν γιά τήν ελληνική νίκη”.
(Δήλωσή του στό Ύπατο Συμβούλιο της Αχέπα στίς 25/04/1941, πού μεταδώθηκε ραδιοφωνικά από τόν Λευκό Οίκο.)
ΖΗΤΩ Η 28Η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940 !!!
ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΔΑ !!!
Επιμέλεια: Γεώργιος Ι. Χρυσούλης, γραμματεύς Ιεράς Μητροπόλεως
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΣΧΟΛΙΑ
Κινητοποιήσεις υπέρ της Παλαιστίνης στα Δωδεκάνησα
Λέρος: Παραδοσιακό Πανηγύρι στον Δρυμώνα στις 16 Αυγούστου
Λέρος: Παροχή συνδρομής σε 27χρονο τραυματία στο Παντέλι από το Λιμενικό
Τρεις διακομιδές ασθενών από Λέρο και Λειψούς
Κινητοποιήσεις υπέρ της Παλαιστίνης στα Δωδεκάνησα