Η Άγκυρα προκαλεί στο Αιγαίο

Στο Βόρειο Αιγαίο η Τουρκία δεσμεύει ολόκληρη σχεδόν την περιοχή που περικλείεται από τον Αθω μέχρι τη Θάσο, τη Σαμοθράκη και τη Λήμνο και στο Κεντρικό Αιγαίο την περιοχή μεταξύ Ικαρίας, Φούρνων, Πάτμου, Κίναρου, Λέβιθας και Αμοργού.

Αυτές οι τουρκικές NOTAMS (δεσμεύσεις εναέριου χώρου) υποχρέωσαν τις ηγεσίες του υπουργείου Εξωτερικών και Αμυνας, την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων και τον διοικητή της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας να συναντηθούν εκτάκτως στις 2 Ιανουαρίου, προκειμένου να αξιολογηθεί η τουρκική πρόκληση.

Η Τουρκία μονομερώς και με το επιχείρημα ότι δεν υπήρξε ανταπόκριση από τις ελληνικές Αρχές δέσμευσε τις περιοχές αυτές, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για διεθνή ύδατα και διεθνή εναέριο χώρο του Αιγαίου, και ανακοίνωσε ότι «λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα για την ασφάλεια της γενικής αεροπλοΐας».

Η απάντηση
Η Αθήνα με τις NOTAMS Α0002/15 και Α0003/15 κήρυξε άκυρες (Null and Void) τις τουρκικές NOTAMS, με την επισήμανση ότι «σε ό,τι αφορά τις τουρκικές στρατιωτικές δραστηριότητες εντός του FIR Αθηνών η μόνη αρμόδια Αρχή για έκδοση NOTAMS, σύμφωνα με τον ICAO (Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας), είναι η Ελληνική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας».

Επισημαίνεται ακόμη ότι και οι δύο τουρκικές NOTAMS επικαλύπτουν περιοχές όπου η Ελλάδα ασκεί εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα, ενώ σε ό,τι αφορά το Βόρειο Αιγαίο οι δεσμευμένες από την Τουρκία περιοχές επικαλύπτουν τμήματα του τερματικού διαδρόμου του Αεροδρομίου της Λήμνου και επηρεάζονται ο διεθνής αεροδιάδρομος G33 και η εσωτερική αεροπορική κυκλοφορία.

Στο Κεντρικό Αιγαίο οι δεσμευμένες περιοχές επηρεάζουν τους διεθνείς αεροδιαδρόμους R19 και L995. Επίσης η Αθήνα επισημαίνει ότι η δέσμευση περιοχών για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα αντιβαίνει τις συστάσεις του ICAO, προσθέτοντας ότι δεν τηρήθηκαν και οι αναγκαίες προθεσμίες για την αναγγελία τέτοιων δραστηριοτήτων που μπορεί να είναι επικίνδυνες για την πολιτική αεροπορία…

Η Τουρκία στις 7 Ιανουαρίου εξέδωσε ακόμη μία παράνομη NOTAM (Α0082/15), με την οποία δήλωνε ότι ενημέρωσε μέσω… φαξ στα γραφεία του ICAO στο Παρίσι, (προκειμένου να μην έρθει σε απευθείας επαφή με τις Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας) για τη δέσμευση περιοχής για την πραγματοποίηση αεροναυτικής άσκησης νοτίως της Κύπρου στο FIR Λευκωσίας και Καΐρου, και μάλιστα σε περιοχή που βρίσκεται στα όρια των ΑΟΖ Κύπρου και Αιγύπτου, μια οριοθέτηση την οποία έχει αμφισβητήσει επισήμως η Αγκυρα…

Λίγες ημέρες πριν η Τουρκία είχε εκδώσει τη ΝΟΤΑΜ Β1977/14 με την οποία δέσμευε περιοχές εντός του FIR Αθηνών μεταξύ της Ρόδου και της Μεγίστης για άσκηση με πραγματικά πυρά το διάστημα 12-13 Ιανουαρίου, δίνοντας τον έλεγχο στο κέντρο (ΤΑΜ) του Dalaman. Η Αθήνα με τη ΝΟΤΑΜ Α0004/15 την 1η Ιανουαρίου χαρακτήρισε άκυρη την τουρκική στα σημεία εκείνα τα οποία βρίσκονται «εντός του FIR Αθηνών».

Η έκδοση των δύο αυτών NAVTEX, που εκτιμήθηκαν ως αναβαθμισμένη ποιοτικά πρόκληση, σε συνδυασμό με τις υποβρυχιακές ασκήσεις στο Καστελόριζο αλλά και την έξαρση των επικίνδυνων αερομαχιών που προκαλούνται από τις προκλητικές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από τα τουρκικά μαχητικά, έχουν σημάνει συναγερμό στην Αθήνα, εν όψει μάλιστα και μιας περιόδου που η πολιτική αβεβαιότητα στην Αθήνα ίσως δημιουργεί «πειρασμούς» στην άλλη πλευρά του Αιγαίου.

Στην Κύπρο η προβλέψιμη απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης για επιστράτευση του Barbaros ως εργαλείου άσκησης εξωτερικής πολιτικής οδηγεί σε αδιέξοδο τις συνομιλίες για το Κυπριακό και αφήνει ανοικτό το πεδίο για άσκηση πιέσεων στην κυπριακή κυβέρνηση.

Αγνοώντας επιδεικτικά την κίνηση καλής θέλησης του Προέδρου Ν. Αναστασιάδη, η οποία άφηνε ανοικτό το ενδεχόμενο συζήτησης των «εκκρεμοτήτων» στο θέμα του φυσικού αερίου στην τελική φάση των δικοινοτικών συνομιλιών (πρωτοβουλία που επικρίθηκε εντονότατα από τα κόμματα της αντιπολίτευσης), η τουρκική κυβέρνηση ανήμερα των Φώτων ανανέωσε τη NAVTEX (016/15) με την οποία πλέον το Barbaros θα συνεχίσει τις παράνομες έρευνές του στην Κυπριακή ΑΟΖ μέχρι τις 6 Απριλίου.

Μια ημερομηνία καθόλου τυχαία, καθώς θα έχουν προηγηθεί οι «προεδρικές εκλογές» στα Κατεχόμενα και θα έχει λήξει το πρόγραμμα της γεώτρησης του γεωτρύπανου Saipem-10000 της κοινοπραξίας Eni/Kogas στο κοίτασμα «Αμαθούσα» του Οικοπέδου 9, τα αποτελέσματα της οποίας θα είναι κρίσιμα για τους ευρύτερους σχεδιασμούς της κυπριακής κυβέρνησης στο θέμα των υδρογονανθράκων.

Στη Λευκωσία έχει προκαλέσει έντονη δυσφορία το γεγονός ότι ο κ. Αναστασιάδης παροτρύνθηκε για να προβεί σε αυτήν την αρκετά ριψοκίνδυνη κίνηση καλής θέλησης από τον ειδικό απεσταλμένο των Ηνωμένων Εθνών, Ε. Αϊντα, ο οποίος έδινε διαβεβαιώσεις και στη Λευκωσία αλλά και στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών ότι θα εξασφάλιζε από την τουρκική κυβέρνηση αντίστοιχες δεσμεύσεις για διακοπή των ερευνών και επανέναρξη των συνομιλιών.

Ισχυρές πιέσεις
Η κυπριακή κυβέρνηση εκτιμά πάντως ότι μετά τις τελευταίες εξελίξεις, ακόμη και οι πλέον κακόπιστοι δεν μπορούν να ισχυριστούν ότι είναι η Κυπριακή Δημοκρατία υπεύθυνη για το αδιέξοδο στις δικοινοτικές συνομιλίες. Ομως εκδηλώνονται όλο και πιο ισχυρές πιέσεις για την ανάγκη επανέναρξης των συνομιλιών, οι οποίες έτσι κι αλλιώς θα διακοπούν εν όψει των «εκλογών» στα Κατεχόμενα και ο μεσολαβητής κ. Αϊντα θέλει να «κτίσει» από τώρα ένα μομέντουμ, ώστε να μη χαθεί ένα ακόμη τρίμηνο, μέχρι την ανάδειξη του νέου ηγέτη των Τουρκοκυπρίων.

Η Κύπρος όμως καταβάλλει προσπάθειες ώστε, παρά τις πολύ σημαντικές δυσκολίες, να μην επηρεαστεί το πρόγραμμα ερευνών στην Κυπριακή ΑΟΖ και να μην ανατραπεί ο προγραμματισμός που έχει γίνει για την αναζήτηση υποψηφίων αγοραστών για τις πρώτες τουλάχιστον ποσότητες φυσικού αερίου.

Στον σχεδιασμό αυτό βοηθά ιδιαίτερα την Κύπρο η αναταραχή που έχει προκαλέσει η εμπλοκή της Αρχής Ανταγωνισμού του Ισραήλ, που ουσιαστικά έθεσε φρένο στην αξιοποίηση του Λεβιάθαν από την κοινοπραξία Noble-Delek. Η κοινοπραξία όμως έχει ήδη συνάψει προκαταρκτικές συμφωνίες με την Αίγυπτο αλλά και την Ιορδανία για προμήθεια ποσοτήτων φυσικού αερίου, οι οποίες είναι ζωτικές και κρίσιμες για τις δύο χώρες. Στη διαμάχη των εταιρειών με την ανεξάρτητη Αρχή του Ισραήλ ενεπλάκη και ο ίδιος ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζ. Κέρι, ο οποίος παρενέβη υπέρ της αμερικανικής εταιρείας στον Μπ. Νετανιάχου.

Παράλληλα και ο ειδικός απεσταλμένος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τα θέματα ενέργειας, Αμος Χόχσταϊν, έστειλε το μήνυμα ότι οι «κανόνες του παιχνιδιού πρέπει να είναι ξεκάθαροι» και χαρακτήρισε ενοχλητικό το γεγονός ότι ήταν οι ίδιες οι ΗΠΑ που είχαν υποστηρίξει τις συνομιλίες της αμερικανικής εταιρείας Noble για να βρει αγοραστές όπως η Αίγυπτος και η Ιορδανία, με την «πεποίθηση ότι το φυσικό αέριο του Ισραήλ θα είναι η ευκαιρία για την ενδυνάμωση μιας νέας συνεργασίας μεταξύ των χωρών της περιοχής: της Ιορδανίας, της Αιγύπτου, της Παλαιστινιακής Αρχής, της Κύπρου και της Τουρκίας».

Από την κατάσταση αυτή πάντως φαίνεται να επωφελείται η Λευκωσία, καθώς ήδη η Ιορδανία που διέρρευσε την πρόθεσή της να ακυρώσει την αρχική συμφωνία με το Ισραήλ για την προμήθεια φυσικού αερίου 15 δισ. δολαρίων στρέφεται στη Λευκωσία. Ηδη, όπως έγινε γνωστό, ο βασιλιάς Αμπντάλα απηύθυνε πρόσκληση στον Ν. Αναστασιάδη να επισκεφθεί το Αμμάν, επίσκεψη η οποία θα γίνει το πρώτο τρίμηνο του 2015 και στη διάρκεια της οποίας αναμένεται να υπογραφεί Μνημόνιο Συνεργασίας για την προμήθεια της Ιορδανίας με κυπριακό φυσικό αέριο από το κυπριακό κοίτασμα Αφροδίτη, το οποίο εκμεταλλεύεται η ίδια κοινοπραξία Noble-Delek.

ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ, http://WWW.ETHNOS.GR – nmeletis@pegasus.gr

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Στο Κεντρικό Αιγαίο οι δεσμευμένες περιοχές επηρεάζουν τους διεθνείς αεροδιαδρόμους R19 και L995, ενώ και στις δύο περιπτώσεις επικαλύπτονται περιοχές όπου η Ελλάδα ασκεί εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα.