Τα όσα συγκλονιστικά διαδραματίζονται τις τελευταίες μέρες και ώρες στη Μέση Ανατολή, μοιραία θέτουν το ερώτημα ποιος είναι ο απώτερος στόχος του Μπέντζαμιν Νετανιάχου και της στρατιωτικής επιχείρησης του Ισραήλ κατά του Ιράν.
Αναλυτές και επιτελεία αναζητούν απαντήσεις. Οι προβλέψεις πέφτουν έξω καθημερινά. Οι εκτιμήσεις καταρρέουν και δίνουν τη θέση τους σε άλλες επικαιροποιημένες, καθώς ώρα με την ώρα μια νέα είδηση έρχεται να αλλάξει τις ισορροπίες στον νέο γύρο σύγκρουσης μεταξύ των δύο περιφερειακών δυνάμεων.
Το BBC επιχειρεί να θέσει τουλάχιστον τις βάσεις για μια εξήγηση ή μια εκτίμηση γύρω από την πορεία των εξελίξεων, προσπαθώντας να δώσει μια πιο σαφή απάντηση γύρω από τον απώτερο στόχο του Ισραήλ και του πρωθυπουργού του μετά την απόφασή του να επιτεθεί στις πυρηνικές υποδομές του Ιράν την περασμένη Παρασκευή.
Ο Νετανιάχου και το καθεστώς στο Ιράν
Η άνευ προηγουμένου επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν, συνοδευόμενη από ένα άμεσο μήνυμα του πρωθυπουργού Νετανιάχου προς τον ιρανικό λαό, άνοιξε μια νέα φάση στη διαρκώς κλιμακούμενη σύγκρουση των δύο κρατών.
Ο Νετανιάχου κάλεσε τους Ιρανούς να αντισταθούν στο «κακό και καταπιεστικό καθεστώς», υπονοώντας πως οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ μπορούν να ανοίξουν τον δρόμο για την ελευθερία τους.
Παραδοσιακά, ο Νετανιάχου έχει επενδύσει πολιτικά στην ανάδειξη του Ιράν ως κύριας υπαρξιακής απειλής για το Ισραήλ. Από το σκίτσο με τη βόμβα στα Ηνωμένα Έθνη μέχρι τις συνεχείς εκκλήσεις για διεθνή δράση, έχει καταστήσει σαφές ότι στόχος του είναι να σταματήσει την πυρηνική πρόοδο της Τεχεράνης. Ωστόσο, στρατηγοί και Αμερικανοί πρόεδροι, όπως ο Τραμπ, τον έχουν συγκρατήσει στο παρελθόν από τα πιο παράτολμα σχέδιά του.
Ο Τραμπ λέει ότι δεν έδωσε το «πράσινο φως» για την επιχείρηση του Ισραήλ. Αλλά ακόμη και το «πορτοκαλί» φαίνεται να ήταν αρκετό.
Σήμερα, με τις επιθέσεις να έχουν καταστρέψει εγκαταστάσεις όπως η Νατάνζ και το Ισφαχάν, το Ισραήλ φαίνεται να στοχεύει όλο το φάσμα των ιρανικών δυνατοτήτων, από πυρηνικές υποδομές μέχρι οικονομικά κέντρα και αξιωματούχους και επιστήμονες-κλειδιά.
Αν και η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας και νομικοί κύκλοι καταδίκασαν τις επιθέσεις ως αντίθετες με το διεθνές δίκαιο, η ισραηλινή ηγεσία τις παρουσιάζει ως προληπτικά χτυπήματα στο Ιράν που βρίσκεται στο «παρά πέντε» πριν αποκτήσει πυρηνική βόμβα.
Ο στόχος μπορεί να μην είναι μόνο το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν
Παράλληλα, αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο τελικός στόχος ίσως δεν είναι μόνον ο περιορισμός του πυρηνικού προγράμματος αλλά και η πολιτική αποσταθεροποίηση του ιρανικού καθεστώτος.
Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Δρ Sanam Vakil -του γνωστού Think Tank «Chatham House»-, ενώ η πρώτη αποστολή είναι δύσκολη αλλά εφικτή, η δεύτερη είναι εξαιρετικά περίπλοκη σε μια ταχέως εξελισσόμενη σύγκρουση.
Πολλοί αναρωτιούνται τώρα αν ο πρωθυπουργός του Ισραήλ επιδιώκει τους ίδιους στόχους με τους κορυφαίους συμβούλους και συμμάχους του. «Ενώ ο Νετανιάχου έχει προσωπικά εναποθέσει τις ελπίδες του στην αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν, το ισραηλινό πολιτικό και στρατιωτικό κατεστημένο είναι δεσμευμένο να ανακόψει το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης», επισήμανε ο Vakil.
Ο κατάλογος των στόχων του Ισραήλ, ο οποίος περιλαμβάνει στρατιωτικές βάσεις, βάσεις εκτόξευσης πυραύλων και εργοστάσια, διευρύνεται τώρα σε οικονομικές και πετρελαϊκές εγκαταστάσεις. Το Ιράν ανταπαντά επίσης με τον δικό του διευρυνόμενο κατάλογο χτυπημάτων, καθώς οι απώλειες μεταξύ των πολιτών αυξάνονται και στις δύο χώρες.
Αλλά για να επιφέρει αποφασιστικό πλήγμα στο τεράστιο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, το Ισραήλ θα πρέπει να προκαλέσει σημαντική ζημιά στο Φόρντο, τη δεύτερη μεγαλύτερη και πιο καλά προστατευμένη τοποθεσία του. Σύμφωνα με το BBC, για να επιτύχει το συντριπτικό του πλήγμα χρειάζεται τη συνδρομή των πανίσχυρων βομβαρδιστικών των ΗΠΑ.
Ο ρόλος των ΗΠΑ και η στάση του Τραμπ αναμένεται να είναι καθοριστικοί για την επόμενη φάση της σύγκρουσης.
Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας, ο Αμερικανός πρόεδρος προέτρεψε το Ισραήλ να σταματήσει να απειλεί στρατιωτικά το Ιράν, διότι μια επίθεση θα μπορούσε να «τινάξει στον αέρα» τις διαπραγματεύσεις των ΗΠΑ με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Μόλις το Ισραήλ επιτέθηκε, ο Τραμπ επαίνεσε τα χτυπήματα ως «εξαιρετικά» και προειδοποίησε ότι «έρχονται κι άλλα, πολύ περισσότερα». Επίσης, σκέφτηκε ότι θα μπορούσαν να βοηθήσουν ώστε το Ιράν να οδηγηθεί προς την κατεύθυνση της σύναψης συμφωνίας, επισημαίνει το βρετανικό ΜΜΕ.
Σύμφωνα με την Ellie Geranmayeh του Think Tank «European Council on Foreign Relations», η ισραηλινή επιχείρηση αποσκοπούσε όχι στην ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης, αλλά στην πλήρη εκτροχίαση των συνομιλιών. Η Τεχεράνη αιφνιδιάστηκε και αισθάνεται προδομένη, θεωρώντας την επίθεση ως κάλυψη για ένα προαποφασισμένο χτύπημα.
Η ατζέντα του Ισραήλ φαίνεται να ξεπερνά τη στρατιωτική σύγκρουση. Ο Νετανιάχου δηλώνει ανοιχτά πως το Ισραήλ θα πλήξει «κάθε τοποθεσία» του καθεστώτος, αφήνοντας να εννοηθεί ότι επιδιώκει την πλήρη ανατροπή του. Αν και οι ισραηλινές υπηρεσίες πληροφοριών δεν συμμερίζονται αυτή την εκτίμηση, αναλυτές όπως ο Anshel Pfeffer, ανταποκριτής του Economist στο Ισραήλ και συγγραφέας μιας βιογραφίας του Νετανιάχου, υποστηρίζουν ότι ο πρωθυπουργός έχει περάσει σε μια φάση που πιστεύει πραγματικά στη δυνατότητα ανατροπής του καθεστώτος των Αγιατολάχ.
Η Ουάσιγκτον θα κρίνει τις εξελίξεις
Στο Ιράν, η κοινή γνώμη είναι διχασμένη. Αν και αρχικά υπήρξε κάποια ανακούφιση λόγω της εξουδετέρωσης μη δημοφιλών στρατηγών, η κλιμάκωση, οι θάνατοι αμάχων και τα πλήγματα σε εγκαταστάσεις στη χώρα τους έχουν αλλάξει το κλίμα.
Ο Vali Nasr, καθηγητής Μεσανατολικών Σπουδών και Διεθνών Υποθέσεων στο Johns Hopkins School of Advanced International Studie, επισημαίνει ότι ακόμη και δυσαρεστημένοι πολίτες δεν θα συνταχθούν εύκολα με έναν ξένο επιτιθέμενο, όσο κι αν μισούν το καθεστώς στην πατρίδα τους.
Η ανάλυση του BBC κρίνει, εν κατακλείδι, ότι η απουσία σταθερής αμερικανικής πολιτικής κάνει την κατάσταση πιο αβέβαιη. Όπως τονίζει ο αναλυτής Daniel Levy, πρόεδρος του προγράμματος των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή και πρώην σύμβουλος της ισραηλινής κυβέρνησης, η έκβαση θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το αν και πώς οι ΗΠΑ θα εμπλακούν ή θα αποστασιοποιηθούν από την κρίση.
«Η επιτυχία ή η αποτυχία καθορίζεται σε συντριπτικό βαθμό από το αν οι ΗΠΑ μπορεί να συρθούν στη σύγκρουση» εκτιμά, και τονίζει ότι «μόνον οι ΗΠΑ μπορούν να φέρουν το τέλος στο εγγύς μέλλον, καθορίζοντας τα αποτελέσματα και τα σημεία λήξης».
Πηγή: iefimerida.gr