Ανησυχίες για την αναπτυξιακή πολιτική στη Λέρο του 2014

Γράφει ο Δημοτικός Σύμβουλος κ. Γεώργιος Ζουμπούλης

Με μεγάλη λύπη είδαμε για μια ακόμη φορά να τίθεται ως ένα από τα πρωτεύοντα έργα στο προεκλογικό πρόγραμμα υποψήφιου δημάρχου, η κατασκευή ενός αγκυροβολίου στα Άλιντα, το οποίο θα εξυπηρετεί ημερόπλοια και ιστιοπλοϊκά σκάφη που αδυνατούν να προσδεθούν στον κόλπο Αγίας Μαρίνας – Αλίντων.

Διαβάστε επίσης:

Ο Δήμος Λέρου κοντά στους ηλικιωμένους τις ημέρες των γιορτών

17.12.2025

979

Η Θεατρική Ομάδα Λέρου στο Ασχαιμ της Γερμανίας. Ένα ταξίδι – εμπειρία

17.12.2025

1.3k

Το θέμα απασχόλησε τον τόπο σε μεγάλο βαθμό και στο παρελθόν και το θερμόμετρο των αντιδικιών ορισμένες φορές ανέβηκε αρκετά. Δεδομένου του ότι ένα τέτοιο έργο συγκεντρώνει αρκετά επιχειρήματα υπέρ αλλά και εναντίον του, θεωρούμε σωστό να καταθέσουμε το παρών κείμενο, για να δηλώσουμε τις ανησυχίες μας με την επικείμενη κατασκευή ενός τέτοιου έργου.

Οι ανησυχίες μας έγκεινται στο ότι ο κόλπος των Αλίντων είναι η μεγαλύτερη ζώνη λουομένων, πράγμα που συνεπάγεται ότι είναι απαραίτητη η διατήρηση της καθαρότητας του νερού σε όλη της την έκταση. Κατά μήκος των ακτών της Λέρου είναι δε ο μόνος κόλπος που φιλοξενεί το προστατευόμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση φύκι OCEANIS (σύμφωνα με την έρευνα του Πανεπιστημίου Πατρών και την παρουσίασή του στην εκδήλωση του ΚοιΣΠΕ).

Σύμφωνα με την προηγούμενη δημοτική αρχή (2002-2010), το έργο θα ερχόταν να καλύψει ένα βασικό κενό της περιοχής Αλίντων, το οποίο εμπόδιζε την περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη της περιοχής αυτής και του νησιού γενικότερα:

Το κενό συνίσταται στην έλλειψη χώρου πρόσδεσης για τα σκάφη που προσέρχονται στην περιοχή με σκοπό τον τουρισμό και συγκεκριμένα για τα τουριστικά ημερόπλοια και τα ιστιοπλοϊκά.

 Όσον αφορά την τοποθεσία, θεωρείται ότι η επιλογή της μπροστά ακριβώς από την, κατεδαφισμένη πια, παλιά κατοικιά του Κούλουρη, στο άκρο των Αλίντων προς τις Παναγιές, εξυπηρετεί ιδανικά τους σκοπούς του έργου χωρίς να θίγει τα δημοφιλή για τους λουόμενους σημεία του κόλπου, τα οποία βρίσκονται κοντά στο κέντρο του, αμέσως μετά το Κριθώνι.

Στις συζητήσεις που γίνονταν τότε πρεσβευόταν επίσης η άποψη εκ μέρους της δημοτικής αρχής ότι το συγκεκριμένο έργο θα συντελούσε και στην αισθητική αναβάθμιση της περιοχής για τους ακόλουθους λόγους:

1) Παρά το μέγεθός του, θα είναι σχεδιασμένο με καλαισθησία. Σ’ αυτό το σημείο είναι σκόπιμο να αναφερθούμε στις διαστάσεις του αγκυροβολίου: Σύμφωνα με την αρχική, εγκεκριμένη έρευνα, πρόκειται για μια προβλήτα που εκτείνεται κάθετα προς την ακτογραμμή σε μήκος 55,10 μέτρων από τον υφιστάμενο βραχίονα. Στο τέρμα αυτής της προβλήτας και κάθετα προς αυτήν θα υπάρχει βραχίονας μήκους 39,70 μέτρων και πλάτους 10 μέτρων, προορισμένος για την πλαγιοδέτηση ημεροπλοίου, έτσι ώστε η όλη κατασκευή να είναι σχήματος Τ. Η επιφάνειά της θα είναι επενδεδυμένη με ξύλο ιρόκο. Εντούτοις, στο φυλλάδιο που διαφημίζει το πρόγραμμα έργων του Μ. Κοντραφούρη, εικονίζεται και ένα άγνωστο ως τώρα εναλλακτικό σχέδιο, σημαντικά πλουσιότερο σε διαστάσεις και τσιμέντο, το οποίο ισοδυναμεί με αισθητική καταστροφή και γι’ αυτό θα αφήσουμε ασχολίαστο, καθότι είναι τόσο επιβλητικό και άσχημο που δυσφημίζεται από μόνο του.

2) Θα έχει ληφθεί μέριμνα ώστε το προφίλ του σε σχέση με το επίπεδο της θάλασσας να είναι χαμηλό, ώστε να μην ενοχλεί οπτικά.

3) Δε θα είναι συμπαγές, αλλά θα στηρίζεται σε πυλώνες από οπλισμένο σκυρόδεμα, ώστε η θάλασσα να περνά από κάτω. Έτσι δε θα εμποδίζονται πολύ τα θαλάσσια ρεύματα, με αποτέλεσμα να μην ενταθούν οι αποθέσεις φερτών υλών. Επαναλαμβάνουμε εδώ ότι περιγράφουμε το αρχικό σχέδιο και όχι το συμπαγές τσιμεντένιο τερατούργημα.

4) Θα συγκεντρώσει τα σκάφη που προσδένουν προχείρως στην περιοχή, συντείνοντας έτσι στη σταδιακή κατάργηση των ακαλαίσθητων ξύλινων προβλητών που υποβαθμίζουν την αισθητική της περιοχής.

5) Στο σημείο που βρίσκεται σήμερα παραλία μικρού μεν μήκους, αλλά αξιόλογου πλάτους, θα διαμορφωθεί ο χώρος σε πλακόστρωτο και θα φυτευτούν καλλωπιστικά φυτά. Μελλοντικά στο χώρο αυτό θα ανεγερθούν κτίρια που θα σχετίζονται με τις παρεχόμενες από το αγκυροβόλιο υπηρεσίες. Έτσι η περιοχή πλησίον του έργου θα υποστεί αισθητική ανάπλαση και συνακόλουθη αναβάθμιση.

6) Δεν υφίσταται ενδεχόμενο οικολογικής υποβάθμισης του θαλασσίου περιβάλλοντος, αφού μέσα στις παρεχόμενες στα πλαίσια του έργου υπηρεσίες θα συμπεριλαμβάνεται και η αποκομιδή των λυμάτων από τις χημικές τουαλέτες των σκαφών.

Ταύτα πάντα εκ μέρους της τότε Δημοτικής Αρχής. Θα ξεκινήσουμε το σχολιασμό των παραπάνω ισχυρισμών σημείο προς σημείο, αφού πρώτα υπενθυμίσω ότι κάθε δημόσιο έργο οφείλει, με την ελάχιστη δυνατή δαπάνη δημοσίου χρήματος, να απαντά ριζικά και αποτελεσματικά σε υπαρκτές ανάγκες του τόπου, είτε βιοτικές είτε οικονομικές. Μια καλή αρχή συνεπώς θα ήταν να αναζητήσουμε την ανάγκη στην οποία απαντά το συγκεκριμένο έργο.

Στη συγκεκριμένη περιοχή των Αλίντων η παράκτια ζώνη είναι, ως γνωστόν, σχεδόν εξ ολοκλήρου δομημένη και μάλιστα από συγκεκριμένου τύπου επιχειρήσεις, ως επί το πλείστον ξενοδοχειακές. Αυτό σημαίνει ότι η περιοχή αυτή δεν έχει το περιθώριο να διαμορφωθεί κατάλληλα με επιχειρήσεις σίτισης και διασκέδασης, στις οποίες οι επισκέπτες του αγκυροβολίου θα μπορούν να ξοδεύουν τα χρήματά τους. Κάτι τέτοιο είναι εφικτό κατ’ εξοχήν στο Παντέλι, όπου τα πολυάριθμα εστιατόρια αποτελούν γνωστό πόλο έλξης και η έλλειψη ενός εποχιακού έστω αγκυροβολίου δημιουργεί προβλήματα και προστριβές.

Εκεί ένα τέτοιο έργο και πιο επείγον είναι να σχεδιαστεί και πιο βέβαιο ότι θα αποδώσει οικονομικά. Για να ξαναγυρίσουμε στα Άλιντα, δε μπορούμε να φανταστούμε τι θα κάνουν οι τουρίστες που θα αποβιβάζονται εκεί. Ο τέως Δήμαρχος θεώρησε δεδομένο ότι, είτε εκ μέρους του Δήμου, είτε εκ μέρους κάποιων επαγγελματιών, θα υπάρχει ένα λεωφορείο που θα αναλαμβάνει τη μεταφορά τουριστών που θα έρχονται οργανωμένα με ένα ημερόπλοιο.

Πέρα από το προφανές γεγονός της δυσκολίας που παρουσιάζει η διέλευση λεωφορείου από τη στενή παραλιακή οδό, η οποία στο κέντρο του κόλπου παρουσιάζει ήδη κίνηση λόγω των λουομένων, τίθεται και το ερώτημα του προορισμού: Πού ακριβώς θα οδηγούνται οι επισκέπτες του νησιού μας;

Διότι, αν είναι να οδηγούνται μακριά από το σημείο αποβίβασης, τότε γιατί να χτιστεί στα Άλιντα το αγκυροβόλιο και όχι κατευθείαν στον τόπο τελικού προορισμού; Άλλωστε, σε μια τέτοια περίπτωση, αδυνατούμε να καταλάβουμε πώς θα ωφεληθούν τα Άλιντα από ένα τέτοιο έργο. Οι υφιστάμενες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, οι οποίες στην περιοχή εκείνη επωφελούνται της ανεμπόδιστης θέας προς το πέλαγος, θα επιβαρυνθούν με μία υπερμεγέθη και ανθρωπογενή κατασκευή, η οποία σε πολλούς πελάτες θα είναι σίγουρα ανεπιθύμητη, όσο για την αυξημένη λόγω του έργου τουριστική κίνηση, αυτή ή θα καταλύει μέσα στο ιστιοπλοϊκό σκάφος με το οποίο ήρθε, είτε θα αποτελείται από τουρισμό εφήμερο που θα οδηγείται διά λεωφορείου σε άλλο μέρος του νησιού.

Στο μέτρο λοιπόν που οι υπάρχουσες επιχειρήσεις δεν απαρτίζονται από εστιατόρια, μπαρ, καφετέριες, καταστήματα πώλησης τουριστικών ειδών κλπ, στην πυκνότητα που αυτά απαντώνται σε άλλα σημεία του νησιού, είναι βέβαιο ότι οι καθαρά τοπικές οικονομικές συνέπειες του έργου θα είναι αρνητικές. Δεν είναι να απορεί κανείς λοιπόν που οι περισσότερες φωνές αντίδρασης ακούστηκαν από εκεί.

Σε ό,τι αφορά την αισθητική του έργου, υπάρχουν δυστυχώς σοβαροί ενδοιασμοί: Το χαμηλό προφίλ που εξήγγειλε η τέως δημοτική αρχή δεν ισχύει, αφού, σύμφωνα με τα τεχνικά σχέδια, το ύψος της προβλήτας θα είναι 1,70 μέτρα πάνω από τη μέση θαλάσσια στάθμη, το δε έργο θα κυριαρχεί αναπόφευκτα στο τοπίο με τις διαστάσεις του. Είμαστε επίσης βέβαιοι ότι η θαλάσσια περιοχή δε θα ρυπανθεί, μόνο όμως εάν ο φορέας διαχείρισης του αγκυροβολίου λειτουργήσει σωστά, κάτι για το οποίο κανείς δε μπορεί να είναι βέβαιος. Το πιο ανησυχητικό από όλα όμως είναι η ίδια η άποψη του υποψηφίου δημάρχου και της παράταξής του σχετικά με την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσει η ανάπτυξη του τόπου μας, άποψη που, εν έτει 2014, μόνο ως παρωχημένη και ανέμπνευστη μπορεί να χαρακτηριστεί.

Η νησιωτική Ελλάδα, λόγω των πολλών χιλιομέτρων δαντελωτής ακτογραμμής που διαθέτει, δίνει συχνά στους επισκέπτες της την ευχαρίστηση της περιπέτειας και την ψευδαίσθηση της ανακάλυψης. Πολύ περισσότερος κόσμος απ’ όσο φαντάζονται οι ζηλωτές της «ανάπτυξης» έρχεται στην Ελλάδα για την αίσθηση της περιπέτειας και της κατάκτησης ενός προορισμού που απαιτεί κάποιο κόπο.

Είμαστε βέβαιοι ότι οι απομονωμένες παραλίες που διαθέτει π.χ. η Αστυπάλαια γίνονται πιο όμορφες μετά από 15 χιλιόμετρα χωματόδρομου και έχουμε μιλήσει πάνω στο θέμα με πολλούς τουρίστες, Έλληνες και αλλοδαπούς, που έχουν την ίδια άποψη. Ασφαλτοστρώστε το δρόμο, και η παραλία θα γίνει πιο προσιτή, θα γεμίσει κόσμο και θα υποτιμηθεί αυτόματα στη συνείδηση των επισκεπτών της, αφού, δυστυχώς, αυτή είναι η μοίρα κάθε ομορφιάς που παραδίδεται χωρίς αντίσταση. Θα χτιστούν πολλές ταβέρνες που θα προσφέρουν “Greek salad” αντί της μιας που υπολειτουργεί σερβίροντας νόστιμο σπιτικό φαγητό, ο κόσμος θα συρρεύσει τα πρώτα χρόνια κι έπειτα η κίνηση θα πέσει ανεπίστροφα.

Τέτοια πορεία ακολούθησαν δυστυχώς πάμπολλες «ξεχασμένες γωνιές» της Ελλάδας, επειδή τσιμεντώθηκαν μόλις οι ντόπιοι μύρισαν ψητό.

Τα παραδείγματα είναι αναρίθμητα: Οι τουρίστες που επισκέπτονται με ημερόπλοιο την παραλία της Αγιάς Κιουράς δε χρειάζονται αγκυροβόλιο. Είμαι βέβαιος ότι το να πηδούν από το πλοιάριο κατευθείαν στη θάλασσα είναι μέρος της διασκέδασής τους, το ίδιο και γι’ αυτούς που επισκέπτονται τα Ασπρονήσια.

Τέτοιοι άνθρωποι εκπροσωπούν ένα τουριστικό μοντέλο που δεν αφήνει άμεσα χρήματα στον τόπο, είναι όμως οι καλύτεροι διαφημιστές της ομορφιάς του ελληνικού τοπίου. Είναι αυτοί που θα πλέξουν το εγκώμιο της ελληνικής γραφικότητας, προσελκύοντας έτσι και τουρισμό άλλου τύπου, που κοιμάται σε ξενοδοχεία και τρώει καθημερινά σε ταβέρνες.

Με τους παραπάνω συλλογισμούς επιθυμώ να καταδείξουμε ότι η βέλτιστη τουριστική πολιτική για τις ελληνικές συνθήκες είναι αυτή της ηπιότατης ανάπτυξης: Ελάχιστα έργα, μόνον τα απολύτως απαραίτητα, υπηρεσίες περισσότερο υποκρυπτόμενες (π.χ. σχολαστική καθαριότητα στις παραλίες, ανάδειξη της φυσικής, ιστορικής και αρχιτεκτονικής ιδιαιτερότητας του νησιού με ενθάρρυνση, λόγου χάρη, της πεζοπορίας, της ναυαγιοκατάδυσης και των προσεγμένων αναπαλαιώσεων αντίστοιχα) παρά διαδηλούμενες μέσω ογκωδών κατασκευών.

Δυστυχώς στο θέμα του τουρισμού βρισκόμαστε σε λάθος δρόμο, χωρίς αυτό να αποτελεί ευθύνη των κατά τόπους δημοτικών αρχών. Υπεύθυνες είναι μάλλον οι εκάστοτε κυβερνήσεις που, για προφανείς ψηφοθηρικούς λόγους, παραδίδουν στην ανειδίκευτη επί του θέματος τοπική αυτοδιοίκηση το χειρισμό του αντικειμένου εκείνου που αποτελεί, τη εξαιρέσει ίσως της ναυτιλίας, τη μοναδική εναπομείνασα προσοδοφόρα επιχείρηση αυτού του τόπου, αφού μία κεντρική τουριστική πολιτική που θα ανέπτυσσε κάθε περιοχή ανάλογα με τις πραγματικές της δυνατότητες, εκμεταλλευόμενη το φυσικό και πολιτιστικό της οπλοστάσιο, θα ερχόταν σε ευθεία ρήξη με πλείστα όσα ανόητα και τετριμμένα τοπικά μικροσυμφέροντα.

Αλλά και ως προς το μέρος του τεχνικού σχεδιασμού το έργο εγείρει ανησυχίες: Σύμφωνα με την τέως δημοτική αρχή, σκοπός είναι η εξυπηρέτηση ημερόπλοιων και ιστιοπλοϊκών σκαφών. Το ολικό βύθισμα ενός ξύλινου ημερόπλοιου είναι, στο πρυμναίο άκρο του, περίπου 1,90 μέτρα (TYCHERON ASTRON, BREMEN, νηοδόχος Τεμένια), τα δε μικρά και μεσαία ιστιοπλοϊκά κυμαίνονται περίπου στα ίδια βάθη όσον αφορά το βύθισμά τους, ενώ δεν είναι σπάνια και τα μεγάλα με βύθισμα 2,40 μέτρα από την ίσαλο γραμμή έως το κατώτατο άκρο της τρόπιδας (ROMA, νηοδόχος Τεμένια).

Σύμφωνα όμως με τα αρχιτεκτονικά σχέδια του έργου, στο άκρο της προβλήτας, 65 ολόκληρα μέτρα από την ακτογραμμή, το βάθος είναι μόλις 3 μέτρα, στα δε 50 μέτρα από την ακτογραμμή πέφτει στη μάλλον απαράδεκτη τιμή των 2 μέτρων.

Αυτό σημαίνει ότι το τμήμα του έργου που είναι οριακά αξιοποιήσιμο για τον εξαγγελθέντα σκοπό περιορίζεται σε μία θέση πλαγιοδέτησης ημεροπλοίου και 6 ως 7 θέσεις πρυμνοδέτησης ιστιοπλοϊκού από τις  39 που προβλέπονται στα σχέδια.

Οι υπόλοιπες θέσεις μοιραία θα αξιοποιηθούν είτε από σκάφη χαμηλού βυθίσματος, είτε θα μείνουν κενές, αφού το ύψος της προβλήτας από τη μέση θαλάσσια στάθμη την καθιστά άχρηστη για σκάφη με χαμηλό ύψος καταστρώματος.

Αν λάβουμε μάλιστα υπ’όψιν ότι στη συγκεκριμένη περιοχή λαμβάνουν χώρα εκτεταμένες αποθέσεις υλικών από τα τοπικά θαλάσσια ρεύματα, με αποτέλεσμα τη διαπλάτυνση της παραλίας τα τελευταία χρόνια, τότε μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι, με τη συνδρομή και των πυλώνων της προβλήτας που οπωσδήποτε θα εντείνουν σε κάποιο βαθμό τις αποθέσεις, τα προαναφερθέντα βάθη θα ελαττωθούν κι άλλο, με δυσμενείς επιπτώσεις για τη χρηστικότητα του αγκυροβολίου.

Ας σημειωθεί δε ότι, λόγω του σχεδιασμού και της τοποθεσίας του, το αγκυροβόλιο δεν προσφέρει κανένα καταφύγιο στους σφοδρούς νότιους ανέμους που πνέουν το χειμώνα, πράγμα που σημαίνει ότι, σε περίπτωση που αποτύχει να φιλοξενεί τα σκάφη για τα οποία σχεδιάστηκε, δε θα μπορεί να αξιοποιηθεί για άλλον σκοπό, όπως π.χ. ως καταφύγιο παντός καιρού για τα διάσπαρτα σκάφη που αγκυροβολούν στα ανοιχτά της περιοχής, κι έτσι η ύπαρξή του θα είναι ολότελα αδικαιολόγητη.

Συνεκτιμώντας όλα τα παραπάνω είμαστε υποχρεωμένοι να συμπεράνουμε ότι το αγκυροβόλιο Αλίντων, τόσο από άποψη έμπνευσης, όσο και από άποψη σχεδιασμού και επιλογής τοποθεσίας θα αποτύχει και στους οικονομικούς και στους αναπτυξιακούς και στους τεχνικούς του στόχους, είναι λοιπόν ένα έργο άστοχο και πανάκριβο και συνεπώς η υλοποίησή του μόνο ως διασπάθιση δημοσίου χρήματος μπορεί να νοηθεί, πρακτική που στη χώρα μας δε δείχνει πια να σοκάρει κανένα, καθώς όλοι μας έχουμε από καιρό συνηθίσει στην ιδέα ότι τα έργα δε γίνονται πάντα για το κοινό καλό, αλλά συχνά για την ωφέλεια όσων εμπλέκονται σε αυτά.

Η εμμονή της παράταξης του Μ. Κοντραφούρη στην κατασκευή ενός τέτοιου έργου εγείρει συνεπώς ερωτήματα, που καλό θα ήταν να βάλουν κάθε δημότη του νησιού μας σε σκέψεις.