ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ: ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Γράφει ο Αντώνης Αποστολίδης, μέλος του Συντονιστικού της Νομαρχιακής Επιτροπής ΣΥΡΙΖΑ Ν. Δωδεκανήσου

Το γεγονός που διαδραματίστηκε τη Δευτέρα 29 Φλεβάρη στην Ειδομένη, όπου απελπισμένοι πρόσφυγες έριξαν μέρος του φράκτη και επιχείρησαν να εισβάλουν στα Σκόπια, και η αντίδραση των γειτόνων να είναι η καταστολή ωμής βίας, με δακρυγόνα και χειροβομβίδες κρότου-λάμψης να ρίχνονται αφειδώς μέσα σε πλήθος από γυναικόπαιδα, είναι τουλάχιστον ντροπιαστικό και θλιβερό. Περισσότερο όμως θεωρώ πως είναι το σημείο μηδέν για την ευρωπαϊκή ιδέα ολοκλήρωσης των λαών που οραματίζονταν οι μεγάλοι Ευρωπαίοι ηγέτες του παρελθόντος.

Διαβάστε επίσης:

«Η Γεωπολιτική της Ρωσικής Επιρροής και η στοχοποίηση της Ελλάδας»

13.10.2025

476

Blame game: το παιχνίδι των ευθυνών και η μάχη των εντυπώσεων πίσω από την ακύρωση του ραντεβού Μητσοτάκη–Ερντογάν

30.09.2025

487

Οι εικόνες που κατέκλεισαν τα δελτία ειδήσεων στην Ελλάδα αλλά και στο σύνολο του λεγόμενου δυτικού κόσμου, στις οποίες μια χώρα, τα Σκόπια, παρανομεί ανοιχτά και ενάντια σε κάθε διεθνή συνθήκη, απαγορεύοντας τη διέλευση προσφύγων οι οποίοι το μόνο που θέλουν είναι να διασχίσουν – έχει σημασία αυτό – και όχι να παραμείνουν στη χώρα αυτή, τραυματίζοντας γυναίκες και παιδιά, θα μείνουν ανεξίτηλες στην ιστορία.

Οι ευθύνες κάθε εμπλεκόμενης πλευράς στο προσφυγικό ζήτημα το οποίο έχει φέρει την Ευρωπαϊκή Ένωση στα πρόθυρα διάλυσης είναι χρόνιες και τεράστιες. Η ξενοφοβία, ο ρατσισμός και οι ακροδεξιές αντιλήψεις σε όλη την Ευρώπη έχουν πλέον αποκτήσει σημαντικό πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό ανάστημα. Αυτό όμως δεν προέκυψε ξαφνικά σήμερα, αλλά ήλθε ως φυσική συνέπεια των επιλογών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών – μελών της τουλάχιστον τα τελευταία 20 χρόνια.

Η οικονομική ένωση του Ευρώ το 1998 αντιμετωπίστηκε από όλες τις φιλοευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις και τις κοινωνίες χωρών όπως η Ελλάδα ως η πανάκεια λύση για όλα τα προβλήματα. Διατυμπανιζόταν τότε προς πάσα κατεύθυνση πως η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι προ των πυλών. «Γενναιόδωρες» παροχές σε μισθούς, συντάξεις και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, κοινά εργασιακά δικαιώματα, σταθερή και ενιαία φορολογική πολιτική σε ολόκληρη την Ευρώπη κ.ά. Η Ευρώπη των λαών ήταν πιο κοντά από ποτέ…

…μέχρι το 2005, όπου σε μια δραματική σειρά Συνόδων Κορυφής η πολιτική ένωση των χωρών – μελών μέσω της δημιουργίας ενός πρώτου ενιαίου Συντάγματος, κλείστηκε στο δωμάτιο με τα αζήτητα. Ήδη υπήρχαν κρίσεις που η Ευρωπαϊκή Ένωση αδυνατούσε να διαχειριστεί. Οι πόλεμοι στο Αφγανιστάν και το Ιράκ στο πλευρό των ΗΠΑ είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα αδυναμίας συνεννόησης των χωρών της ΕΕ για τη διαμόρφωση κοινής στάσης και εξωτερικής πολιτικής. Οι ηγέτιδες δυνάμεις της Ένωσης, Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία και Γαλλία, έδειχναν πλέον να βολεύονται με μια κολοβή ένωση των κρατών – μελών μόνο σε οικονομικό επίπεδο, καθώς ήδη οι επιχειρήσεις τους ανθούσαν, επικρατώντας στην κοινή πλέον αγορά της Ευρώπης. Οι μικρές χώρες όπως η Ελλάδα απλώς ακολουθούσαν, και βολεύονταν με το γεγονός της δυνατότητας φθηνού δανεισμού που εξασφάλιζε τότε το Ευρώ.

Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 μπορεί να ξεκίνησε από τις ΗΠΑ, αλλά τη μεγαλύτερη ζημιά την έκανε στην ΕΕ, και ειδικότερα στην Ευρωζώνη. Ενώ οι ΗΠΑ από την αρχή την αντιμετώπισαν με έναν «ορθολογιστικό» καπιταλιστικό τρόπο, και πλέον η κρίση αποτελεί παρελθόν για αυτούς, τα μόνα παραδείγματα αντίστοιχης αντιμετώπισης του προβλήματος στην Ευρώπη είναι από τη μικρή Ισλανδία και από τη Μεγάλη Βρετανία, με δύο τελείως διαφορετικές, αλλά πλήρως αποτελεσματικές προσεγγίσεις. Η Ευρωζώνη από την άλλη, αντιμετώπισε την κρίση με το χειρότερο ίσως δυνατό τρόπο. Αντί να βοηθήσει αλληλέγγυα ή έστω μέσω «ορθολογιστικών» καπιταλιστικών πρακτικών τις χώρες που αντιμετώπισαν προβλήματα, επέβαλε αυστηρή δημοσιονομική προσαρμογή, ακολουθώντας τυφλά τα γερμανικά πρότυπα. Τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής ειδικά στην Ελλάδα τα βιώνουμε καθημερινά μέχρι σήμερα.

Όπως συνέβη με την οικονομική κρίση, όπου η ΕΕ κώφευε και συνεχίζει στο ίδιο μοτίβο έως σήμερα στις φωνές οι οποίες λένε πως υπάρχει ανάγκη για αλληλεγγύη και όχι για εκμετάλλευση των αδυνάτων, και στο προσφυγικό ζήτημα μέχρι στιγμής έχουμε αντίστοιχη πορεία. Μέχρι και το Δεκέμβρη του 2014, η ελληνική κυβέρνηση, ορθώνοντας φράκτες στον Έβρο και στήνοντας στρατόπεδα συγκέντρωσης τύπου Αμυγδαλέζας «για παραδειγματισμό και για αποφυγή» όπως τόνιζε, αγνόησε, όπως και το σύνολο της ΕΕ, την κρίση που ερχόταν. Ακόμη και το Μάρτιο του 2015 στη Σύνοδο Κορυφής, οι απόψεις Τσίπρα – Ρέντσι περί ανάγκης κατάρτισης ουσιαστικού σχεδίου αντιμετώπισης της κρίσης με αναλογική κατανομή των βαρών, περιθωριοποιήθηκαν. Μέχρι και σήμερα, όπου πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες έχουν περάσει στην Ευρώπη, ζητείται ανορθόδοξα κοινός βηματισμός. Οπότε, η ξενοφοβία και ο ρατσισμός βρίσκουν πρόσφορο έδαφος, και η στάση χωρών όπως της Αυστρίας είναι αναμενόμενη και καθόλου έκπληξη.

Είναι ντροπή για το ευρωπαϊκό ιδεώδες σήμερα χώρες της Γηραιάς Ηπείρου να παραβιάζουν συμφωνίες Συνόδων Κορυφής για το προσφυγικό, και ενάντια σε κάθε Διεθνή Συνθήκη προστασίας των προσφύγων να κλείνουν τα σύνορα. Η αδυναμία διαχείρισης κρίσεων στην Ευρώπη έχει φτάσει την ίδια την Ένωση στα όρια επιβίωσής της.

Η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ την 7^η Μαρτίου είναι το τελικό σημείο καμπής για την Ευρώπη των λαών και της αλληλεγγύης. Εάν σε αυτή τη συνάντηση ηγετών ή έστω στο αμέσως προσεχές διάστημα καθώς ακολουθεί τακτική Σύνοδος Κορυφής στις 18 Μαρτίου, δε διαφανεί μια λύση προς τη σωστή κατεύθυνση, η οποία να περιλαμβάνει ανοικτά σύνορα, ομαλή υποδοχή των προσφύγων και αναλογική κατανομή στις χώρες – μέλη της ΕΕ, τότε αυτό θα σημάνει πολλά για το μέλλον της Ευρώπης.

Η οικονομική κρίση και η διαχείρισή της δίνει το περιθώριο ύπαρξης διαφορετικών προσεγγίσεων αντιμετώπισής της, και άρα άλλοθι σε όσους επιμένουν τιμωρητικά στη λιτότητα. Η προσφυγική κρίση όμως δεν αφήνει τέτοια περιθώρια. Η λύση που θα δοθεί είτε είναι ανθρώπινη και αλληλέγγυα είτε δεν είναι. Είναι πλέον αδήριτη ανάγκη να επικρατήσουν οι ψύχραιμες και λογικές απόψεις και προσεγγίσεις στην Ευρώπη, και οι άναρθρες φωνές ξενοφοβίας, ρατσισμού και εκμετάλλευσης των αδυνάτων να αρχίσουν να απομονώνονται, είτε αυτές αφορούν την οικονομική κρίση είτε το προσφυγικό ζήτημα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση σύντομα θα ξεπεράσει την «ταραχώδη» εφηβεία της. Ο ένας τρόπος είναι μέσω της ωρίμανσης που επιφέρει η ενηλικίωση της ευρωπαϊκής πολιτικής και κοινωνικής ολοκλήρωσης, με αρμονική συνύπαρξη των κυρίαρχων λαών. Αυτόν τον αγώνα δίνουν ουσιαστικά οι δυνάμεις της λογικής, και είναι ευτύχημα που η ελληνική κυβέρνηση και ο Έλληνας Πρωθυπουργός είναι εκ των πρωταγωνιστών σε αυτό. Το συμβούλιο πολιτικών αρχηγών της 4^ης Μαρτίου οφείλει να στηρίξει την εθνική προσπάθεια στη Σύνοδο της 7^ης Μαρτίου. Όπως φαίνεται οι αντίστοιχες φωνές είναι περισσότερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση τη δεδομένη στιγμή. Με ένα θετικό δείγμα γραφής, μπορούμε να μιλάμε και πάλι για μια πραγματική Ευρώπη των λαών.

Ο άλλος τρόπος είναι ο αυτοκαταστροφικός, μέσω της οχύρωσης των συνόρων και της απομόνωσης των ανθρώπων, ο οποίος είναι μονόδρομος προς τη διάλυση στα εξ ων συνετέθησαν, αργά ή γρήγορα, της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αυτή την περίπτωση, είναι τουλάχιστον πιο έντιμο για όλους να συγκληθεί μια Σύνοδος Κορυφής στην οποία να αναγνωριστεί η αδυναμία κοινής διαχείρισης ζητημάτων από τις χώρες – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και να γίνουν με ομαλό τρόπο βήματα προς τα πίσω, σε μια πιο χαλαρή ένωση κρατών – μελών, όπως ήταν κάποτε η ΕΟΚ, χωρίς κοινό νόμισμα, η οποία να έχει σε πρώτο πλάνο το κάθε κράτος και όχι μια ημιτελή ομοσπονδιακή ένωση που τελικά δημιουργεί αντί να λύνει προβλήματα. Απαραίτητος όρος κρίνεται η ύπαρξη μέριμνας για τη συνολική αντιμετώπιση των χρεών της κάθε χώρας, με την απόλυτη (100%) απορρόφησή τους από τη σημερινή Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τη συνολική διαγραφή τους. Από κει και πέρα, η ΕΚΤ θα μπορούσε να γίνει μια επενδυτική Τράπεζα, όπως ακριβώς ξεκίνησε πριν 50 χρόνια. Είναι βέβαιο πως οι ικανότατοι Ευρωπαίοι οικονομολόγοι και τραπεζίτες θα μπορούσαν να βρουν τη φόρμουλα αυτή, ως τελευταία αλληλέγγυα πράξη προς τις χώρες τις Ευρώπης. Έτσι θα δοθεί μια δεύτερη ευκαιρία επανεκκίνησης προς άλλη κατεύθυνση, ώστε να οικοδομηθεί εκ νέου μια ομοσπονδία κρατών στη βάση της αλληλεγγύης των λαών.