Λέρος: Α/Τ «Βασίλισσα Όλγα» (D-15) – Ένας θρύλος στο βυθό της Λέρου

Η ιστορία του Βασίλισσα Όλγα αρχίζει στην Μ. Βρετανία, όπου έπειτα από σκληρές και μακρές διαπραγματεύσεις, τον Ιανουάριο του 1937 ανατέθηκε η παραγγελία στα ναυπηγεία Yarrow της Γλασκώβης για δύο αντιτορπιλικά, το Βασιλεύς Γεώργιος (D-14) και το Βασίλισσα Όλγα (D-15). Ναυπηγείται και καθελκύεται το 1938. Στις 14 Φεβρουαρίου, το Βασίλισσα Όλγα με κυβερνήτη τον Μ. Ζαρόκωστα αφήνει τη Γλασκώβη και ξεκινά για την Ελλάδα. Δεκαπέντε ημέρες μετά, την 1η Μαρτίου του 1939, θα καταπλεύσει στον Ναύσταθμο της Σαλαμίνας.

Διαβάστε επίσης:

ΗΠΑ: 40 μέρες shutdown – Παραλύουν τα αεροδρόμια με χιλιάδες ακυρώσεις πτήσεων

10.11.2025

213

Συνεχίζεται το ταξίδι των Παλαίμαχων της Λέρου στην Sabaudia της Ιταλίας

09.11.2025

889

Οπλισμός

Για λόγους οικονομίας, ο οπλισμός του «Βασίλισσα Όλγα» αγοράστηκε από τη ναζιστική Γερμανία με πληρωμή σε ελληνικά καπνά (το αποδέχθηκαν και οι Βρετανοί). Το πλοίο έφερε 4 πυροβόλα Rheinmetall 127 mm μόνο για στόχους επιφανείας (μεγάλο μειονέκτημα καθώς δεν είχε εκτιμηθεί σωστά ο ρόλος της αεροπορικής υπεροχής των Γερμανών στο επερχόμενο πόλεμο). Η αντιαεροπορική (Α/Α) άμυνα ήταν 4×37 mm (βεληνεκές ~2.800 μ.), αλλά η τοποθέτηση προκαλούσε κραδασμούς και δυσχέρεια σκόπευσης. Συμπληρωματικά: 2 τετραπλοί Τ/Σ 533 mm βρετανικής κατασκευής, 2 βομβοβόλα και 2 αφετήρες βομβών βάθους. Σε σχέση με τα βρετανικά ομοειδή Αντιτορπιλικά, έλειπαν τα ASDIC (σόναρ ανθυποβρυχιακού εντοπισμού) και RDF (πρώιμο ραντάρ). Μαζί με τη μέτρια Α/Α, αυτές οι ελλείψεις ήταν τα σοβαρότερα μειονεκτήματα του πλοίου το 1940–41.

Η δράση του Βασίλισσα Όλγα αρχίζει στις 15 Αυγούστου του 1940. Τότε, μετά τον τορπιλισμό της ΕΛΛΗΣ στην Τήνο, κλήθηκε μαζί με το αδελφό του πλοίο Β.ΓΕΩΡΓΙΟΣ να συνοδεύσει τα επιβατηγά σκάφη με τους προσκυνητές της Μεγαλόχαρης από την Τήνο στον Πειραιά. Κυβερνήτης του Β. Όλγα αυτή την περίοδο, ήταν ο Πλοίαρχος Α. Λεοντόπουλος.

Με την κήρυξη του πολέμου, στις 28 Οκτωβρίου το 1940, το Βασίλισσα Όλγα αναπτύσσει έντονη πολεμική δραστηριότητα. Παίρνει μέρος σε επικίνδυνες πολεμικές επιχειρήσεις, σε περιπολίες, καταδρομικές εξόδους, συνοδείες νηοπομπών αλλά και αποστολές εξόντωσης των εχθρικών πλοίων.

Η μεταφορά του ελληνικού χρυσού

Το πρώτο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου 1941 το Βασίλισσα Όλγα παρέμεινε στον Ναύσταθμο όπου έγινε καθαρισμός λεβήτων και μια σειρά από άλλες επισκευές. Στις 12 Φεβρουαρίου το αντιτορπιλικό ανέλαβε την αποστολή συνοδείας μιας νηοπομπής τεσσάρων εμπορικών πλοίων προς τη Χίο και τη Λέσβο, από όπου παρέλαβε εφέδρους και εφόδια και επέστρεψε στις 14 του ίδιου μήνα στον Πειραιά. Εν όψει της Γερμανικής επίθεσης στην Ελλάδα, η κυβέρνηση αποφάσισε να μεταφερθούν στην Κρήτη τα αποθέματα χρυσού και συναλλάγματος της Τράπεζας της Ελλάδος, αποστολή που ανέλαβαν το Βασίλισσα Όλγα με το Βασιλεύς Γεώργιος. Η μεταφορά ξεκίνησε την 3η Μαρτίου και τα δύο πλοία έφτασαν στη Σούδα την 4η Μαρτίου, ξεφόρτωσαν τα κιβώτια με το πολύτιμο περιεχόμενο και επέστρεψαν την ίδια μέρα στον Πειραιά.

Στις 27 Απριλίου 1941 τα γερμανικά στρατεύματα μπαίνουν στην Αθήνα και υψώνουν στην Ακρόπολη την σημαία με τον αγκυλωτό σταυρό. Δυο μέρες πριν, το Βασίλισσα Όλγα άφηνε πίσω της, την πατρίδα και έπλεε προς την Αλεξάνδρεια για την συνέχιση του αγώνα.

Στην Αλεξάνδρεια, το Βασίλισσα Όλγα εντάσσεται στη βρετανική μοίρα αντιτορπιλικών ενώ την κυβέρνησή της αναλαμβάνει ο 37χρονος πλωτάρχης Γεώργιος Μπλέσσας. Με κυβερνήτη τον Μπλέσσα το Βασίλισσα Όλγα θα ζήσει τις πιο δοξασμένες στιγμές της αλλά και τις πιο τραγικές της ώρες. Υπόδειγμα αξιωματικού , ο αισιόδοξος κεφαλλονίτης με τη σιδερένια θέληση και τις ακλόνητες αρχές του, ο Γ. Μπλέσσας ταύτισε το όνομά του με την αυτοθυσία και τη συναδελφική αλληλεγγύη. Ο Άγγλος αξιωματικός , ανθυποπλοίαρχος G.Connell, περιγράφει τον πλωτάρχη Γ. Μπλέσσα με τα παρακάτω λόγια : «Η Βασίλισσα Όλγα είχε κυβερνήτη τον εγκάρδιο και θαρραλέο πλωτάρχη Μπλέσσα, ο οποίος εκτός από έξοχος επαγγελματίας, ήταν επίσης ένας διεθνούς φήμης πρωταθλητής γέφυρας.»

Αυτός ο κυβερνήτης θα κερδίσει τον σεβασμό και την απεριόριστη εκτίμηση του πληρώματος του πλοίου του, πολύ γρήγορα. Απαιτητικός κατά τη διάρκεια των πολεμικών συγκρούσεων, πραγματικός φίλος όμως όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν ή το απαιτούσαν. Ήξερε να είναι άψογος κυβερνήτης αλλά και σωστός άνθρωπος με ενδιαφέρον και κατανόηση για τους συντρόφους του. Με αυτόν τον Κυβερνήτη το Βασίλισσα Όλγα θα γράψει, τα χρόνια που θα ακολουθήσουν, μία από τις πιο χρυσές σελίδες της ναυτικής μας ιστορίας.

Στις 14 Απριλίου 1941 οι Βρετανοί ζήτησαν το θωρηκτό Αβέρωφ να μπει σε νηοπομπή με κατεύθυνση την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Ο Αρχηγός Στόλου που είχε υψωμένο το σήμα του στο Αβέρωφ, επιβιβάστηκε στο Βασίλισσα Όλγα, το οποίο στις 15 Απριλίου 1941 γίνεται Ναυαρχίδα του Στόλου.

Ο εκσυγχρονισμός και η δράση του Βασίλισσα Όλγα μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1943

Το πρωί της 25ης Απριλίου το Βασίλισσα Όλγα κατέπλευσε στο φιλόξενο λιμάνι της Αλεξάνδρειας, με το πλήρωμά του να είναι κατάκοπο από την κούραση και την αϋπνία και με τα νεύρα τεντωμένα από την ένταση των τελευταίων ημερών. Λόγω εντατικής χρησιμοποίησης του το πλοίο παρέμεινε τις επόμενες μέρες στο λιμάνι οπού έκανε τις απαραίτητες επισκευές. Αντιλαμβανόμενος την κατάσταση του ηθικού των πληρωμάτων των πλοίων του Στόλου ο Αρχηγός Στόλου (Α.Σ.), που στο μεταξύ είχε αποχωρίσει από το αντιτορπιλικό και εγκαταστάθηκε ξανά στο Αβέρωφ, σε συνεργασία με τον υπουργό ναυτικών Ναύαρχο Σακελλαρίου έλαβε μέτρα τα οποία ρύθμισαν ικανοποιητικά τις συνθήκες διαβίωσης των ναυτών ώστε αυτοί να αντεπεξέλθουν στα καθήκοντά τους μακριά από την πατρίδα.

Η πρώτη αποστολή που ανέλαβε το Βασίλισσα Όλγα ήταν στις 2 Ιουνίου όταν συνόδευσε ένα αγγλικό φορτηγό στο Πορτ Σάιντ και επιστρέφοντας συνόδευσε ένα άλλο φορτηγό.

Στις 14 Ιουνίου ο Πλοίαρχος Λεοντόπουλος παρέδωσε το πλοίο στον επίσης Πλοίαρχο Ιωάννη Βλαχόπουλο. Αμέσως μετά το Βασίλισσα Όλγα δέχτηκε επείγουσες επισκευές συντήρησης και στις 18 Ιουλίου επέστρεψε σε υπηρεσία. Στις 3 Σεπτεμβρίου έσπευσε για να βοηθήσει το υποβρύχιο Παπανικολής- το οποίο όποιο πλέοντας για το Πορτ Σάιντ έπαθαν βλάβη οι μηχανές του- και το ρυμούλκησε επί 48 ώρες μέχρι την Αλεξάνδρεια.

Η εξέλιξη του πολέμου είχε κάνει φανερές τις αδυναμίες των ελληνικών πλοίων και ήταν γενική η πεποίθηση πως δεν θα μπορούσαν να προσφέρουν επαρκώς εάν πρώτα δεν γινόταν εκσυγχρονισμός τους. Μετά λοιπόν από συνεννόηση με το Βρετανικό Ναυαρχείο αποφασίστηκε τα αντιτορπιλικά να σταλούν στην Καλκούτα και μετά την επισκευή τους να επιστρέψουν στη Μεσόγειο. Έτσι, στις 8 Οκτωβρίου το Βασίλισσα Όλγα ξεκίνησε το ταξίδι του για την Ινδία, οπού έφτασε στις 31 του ίδιου μηνός. Εκεί παρέμεινε για δυόμισι μήνες και θα υποστεί εκτεταμένο εκσυχρονισμό.

Καταρχήν στη θέση του πρυμναίου τετραπλού τορπιλοσωλήνα τοποθετήθηκε ένα αντιαεροπορικό πυροβόλο Vickers των 3 ιντσών, μαζί με 4 ενθέμια (ντουλάπια) πυρομαχικών. Τοποθετήθηκαν σε διάφορα σημεία του καταστρώματος 10 πυροβόλα Hotchkiss των 0,303 ιντσών για αντιαεροπορική κάλυψη του πλοίου. Επίσης τοποθετήθηκαν τρία προστατευτικά ελάσματα για το πυροβόλο Vickers και για τα δύο πυροβόλα των 127 mm. Αφαιρέθηκε από την πρύμνη το πυροβόλο των 127 mm και στη θέση τοποθετήθηκαν δύο βομβοβόλα και αυξήθηκε ο αριθμός των βομβών βάθους σε 80. Αφαιρέθηκε ο ιστός της πρύμνης, ώστε να μην εμποδίζεται η βολή του πυροβόλο Vickers, και μειώθηκε το ύψος της καπνοδόχου. Επίσης τοποθετήθηκαν η συσκευή ASDIC, καλώδιο αντιμαγνητισμού για να μην επικολλούνται στο πλοίο μαγνητικές νάρκες και μηχανικός πυροσωλήνας ώστε να χρησιμοποιηθούν αμερικανικά βλήματα για αντιαεροπορικές βολές. Τέλος τα τέσσερα Α/Α Rheinmetall των 37 mm που είχε αποφασιστεί να αντικατασταθούν από Oerlikon των 20 mm τελικά παρέμειναν, όμως κατασκευάστηκαν κατάλληλες υποδοχές ώστε να τοποθετηθούν αργότερα στην Αλεξάνδρεια.

Το Βασίλισσα Όλγα επέστρεψε στις 22 Φεβρουάριου 1942 στην Αλεξάνδρεια και εντάχθηκε στη δύναμη του 14ου Στολίσκου Αντιτορπιλικών (14th Destroyer Flotilla) του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού, με διοικητή τον Πλοίαρχο Πόλαντ (Capt. A.L Poland) και δύναμη (μαζί με το Βασίλισσα Όλγα) εννιά αντιτορπιλικών. Ο Στολίσκος αυτός ονομάζονταν και “στολίσκος του θανάτου”, διότι είχε περιοχή ευθύνης του το Τομπρούκ, όπου δραστηριοποιούνταν εχθρικά υποβρύχια και αεροπλάνα, και την περιοχή της Μάλτας, η οποία δέχονταν συνεχείς αεροπορικές επίθεσης λόγο της αναμενόμενης εισβολής. Στην Αλεξάνδρεια τοποθετήθηκε η συσκευή RDF για τον εντοπισμό στόχων επιφανείας και αντικαταστάθηκαν τα Α/Α Rheinmetall (είχαν αγοραστεί προπολεμικά από τη Ναζιστική Γερμανία) με τα Oerlikon. Το Βασίλισσα Όλγα ήταν το πρώτο ελληνικό πλοίο που εντάχθηκε οργανικά σε βρετανικό στολίσκο και άλλαξε τον διακριτικό του αριθμό από D15 σε H86.

Μετά τις επιτυχημένες αναβαθμίσεις στην Καλκούτα και στην Αλεξάνδρεια, το Βασίλισσα Όλγα ήταν ένα πολύ ισχυρό πλοίο για αποστολές συνοδείας νηοπομπών στην Α. Μεσόγειο (1942–43), όπου μπορούσε να μάχεται εναντίον της κύριας απειλής, δηλαδή της εχθρικής αεροπορίας & των Uboat Γερμανικών υποβρυχίων. Προστέθηκε 3″ AA, αντικαταστάθηκαν τα 3,7 cm με Oerlikon 20 mm, αυξήθηκαν φορτίο/εκτοξευτές βυθιζομένων και τοποθετήθηκε ASDIC Type 128. Δηλαδή λιγότερες τορπίλες/κύρια πυρά εναντίον στόχων επιφανείας, αλλά σαφώς καλύτερη Α/Α και A/S για αποστολές συνοδείας.

Συμμετείχε στη ναυμαχία του Ταίναρου. Μαζί με το αγγλικό αντιτορπιλικό PETARD αιχμαλώτισε το ιταλικό υποβρύχιο UARSCIEK, κοντά στη Βεγγάζη. Έγιναν τρεις επιθέσεις από το PETARD και την Βασίλισσα Όλγα κατά του ιταλικού υποβρυχίου. Η τελευταία από το ελληνικό αντιτορπιλικό έδωσε και τη χαριστική βολή στο UARSCIEK, που αναγκάστηκε να αναδυθεί. Το UARSCIEK ήταν το τελευταίο από τα 20 ιταλικά υποβρύχια που χάθηκαν στη Μεσόγειο το 1942.

Ο Πλωτάρχης (σ.σ. ανθυποπλοίαρχος όταν υπηρετούσε στο Όλγα) Ευάγγελος Δανιήλ, σε συνέντευξή του στον Μανόλη Ήσυχο, είχε αναφέρει: «Η μεγάλη επιτυχία της καταστροφής τελικώς αυτού του υποβρυχίου δεν είναι μόνο ότι καταστράφηκε μία μονάδα εχθρική, είναι ότι καταφέραμε και συλλέξαμε τους κρυπτογραφικούς κώδικες του εχθρικού υποβρυχίου που διευκόλυναν το συμμαχικό στρατηγείο να έχει άμεσες πληροφορίες μέχρι ο εχθρός να αντιληφθεί ότι πράγματι ήταν υπό την κατοχή μας».

Τον Ιανουάριο του 1943, το Βασίλισσα Όλγα βυθίζει το Ιταλικό πετρελαιοφόρο STROMPOLI και τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς βυθίζει σε συνεργασία με το βρετανικό JERVIS, δύο πολεμικά και δύο πλοία συνοδείας.

Πρωτοστάτησε στην επίθεση κατά της Παντελλερίας, του «νησιού φρουρίου» του Μουσολίνι και στην απόβαση της Σικελίας. Ήταν το μοναδικό ελληνικό πλοίο που συμμετείχε το Σεπτέμβριο του 1943, στην παράδοση του ιταλικού στόλου, μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας. Η συμμετοχή ήταν ιδιαίτερα τιμητική τόσο για το θρυλικό αντιτορπιλικό μας όσο και για το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό.

Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας, άρχισαν οι επιχειρήσεις στα Δωδεκάνησα. Τα ελληνικά αντιτορπιλικά, παρά τους κινδύνους, έπλεαν στο Αιγαίο, χτυπούσαν εχθρικές νηοπομπές, αποβίβαζαν Άγγλους κομμάντος στα Δωδεκάνησα και επέστρεφαν στις βάσεις τους για ν’ ανεφοδιαστούν και ν’ αποπλεύσουν πάλι για άλλες περιπολίες ή αποστολές.

Το πρωί της 17ης Σεπτεμβρίου, μαζί με τα αντιτορπιλλικά FAULKNOR και ECLIPSE, απέπλευσε από την Αλεξάνδρεια με νέα αποστολή που έμελλε να αποτελέσει και το κύκνειο άσμα της ένδοξης πολεμικής δράσης της. Η αποστολή προέβλεπε τον εντοπισμό και την καταστροφή γερμανικής νηοπομπής που είχε επισημανθεί από αγγλικό αναγνωριστικό αεροσκάφος και διέπλεε το Αιγαίο με νοτιοανατολική κατεύθυνση. Επρόκειτο για τα φορτηγά PAUL (εκτοπίσματος 3.000 τόνων) και PLUTO (εκτοπίσματος 1.200 τόνων), τα οποία συνοδευόμενα από το καταδιωκτικό υποβρυχίων UJ 2104 (που πιθανότατα ήταν το πρώην ελληνικό ρυμουλκό ΤΙΤΑΝ, εκτοπίσματος 300 τόνων, εξοπλισμένο με δύο ταχυβόλα των 40 χιλιοστών και μερικά μικρότερου διαμετρήματος) μετέφεραν πολυάριθμο γερμανικό ναυτικό προσωπικό από τον Πειραιά προς την Ρόδο, όπου προοριζόταν να επανδρώσει τα ιταλικά πολεμικά σκάφη που περιήλθαν στην κατοχή των Γερμανών έπειτα από την συνθηκολόγηση του Ιταλού διοικητή της Ρόδου, ναυάρχου Campione, καθώς και αρκετά πυροβολεία και ναυτικά παρατηρητήρια της νήσου.

Στις 00.17 της 18ης Σεπτεμβρίου, ενώ τα τρία αντιτορπιλλικά σε γραμμή στήλης είχαν μόλις περάσει σε απόσταση δύο μιλίων από το βόρειο άκρο της Αστυπάλαιας, οι οπτήρες του FAULKNOR επισήμαναν τους τρεις εχθρικούς στόχους, πλέοντες πολύ κοντά στις ακτές της νήσου και σε διόπτευση 315 μοιρών από την πλώρη του αντιτορπιλλικού. Στις 00.39 ο κυβερνήτης του FAULKNOR και διοικητής της μοίρας, πλοίαρχος Scott–Moncrieff, έδωσε εντολή για έναρξη του πυρός, αφού προηγουμένως είχε φροντίσει, ώστε τα τρία αντιτορπιλλικά με μείωση της ταχύτητάς τους και διαδοχικές στροφές προς τα αριστερά να πλησιάσουν σε απόσταση 1.800 μέτρων από το τελευταίο γερμανικό πλοίο και να πλέουν παράλληλα με τα πλοία της νηοπομπής.

Τα FAULKNOR και ECLIPSE συγκέντρωσαν τα πυρά τους στο PAUL, ενώ η ΟΛΓΑ ανέλαβε το PLUTO. Μετά από δύο – τρεις επιτυχημένες ομοβροντίες πάνω στο PAUL, το FAULKNOR άλλαξε στόχο και έβαλλε εναντίον του γερμανικού συνοδού, το οποίο αιφνιδιάσθηκε τελείως από τα καταιγιστικά πυρά και πρόλαβε να ρίξει μόνο 2 – 3 άστοχες βολές προς τα αντιτορπιλλικά. Μέσα σε ένα λεπτό τα βλήματα από τρεις απανωτές ομοβροντίες του FAULKNOR του προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στις υπερκατασκευές και διαρροές στα πρυμναία διαμερίσματά του. Ο Άγγλος πλοίαρχος θεώρησε ότι το συνοδό είχε εξουδετερωθεί, γι’ αυτό έστρεψε και πάλι τα πυρά του εναντίον του PAUL. Εξάλλου, το PLUTO, το οποίο κτυπούσε ακατάπαυστα η ΟΛΓΑ από απόσταση 1.400 μέτρων, είχε τυλιχτεί ολόκληρο στις φλόγες και πολύ σύντομα, ύστερα από μία σειρά εκρήξεων, άρχισε να γέρνει και να βυθίζεται. Στις 00.50 τα τρία αντιτορπιλλικά έστρεψαν διαδοχικά προς τα δεξιά και άρχισαν να πλησιάζουν για να αποτελειώσουν τα δύο φλεγόμενα φορτηγά που ακυβέρνητα πλέον είχαν παρασυρθεί σε απόσταση 200 – 300 μέτρων από την ακτή.

Πλησιάζοντας τους στόχους μέχρι την απόσταση των 600 – 700 μέτρων, τα αντιτορπιλλικά συνέχισαν το σαρωτικό τους πυρ για άλλα 10 λεπτά. Στις 01.00 ο πλοίαρχος Scott–Moncrieff διέταξε παύση των πυρών. μέσα σε 21 λεπτά τα συμμαχικά πυροβόλα είχαν ρίξει συνολικά 413 βλήματα και από αυτά η ΟΛΓΑ τα 150. Θέλοντας να είναι σίγουρος για τη βύθιση του PAUL, ο Άγγλος διοικητής εξαπέλυσε από το FAULKNOR μία τορπίλλη εναντίον του ακινητοποιημένου πλοίου, η οποία το έκοψε κυριολεκτικά στα δύο και το εξαφάνισε από την επιφάνεια της θάλασσας.

Σε λίγα λεπτά και σε κοντινή απόσταση βυθίστηκε και το PLUTO, ενώ το UJ–2104, αν και σοβαρά κτυπημένο, κατόρθωσε να διαφύγει και να προσορμισθεί μετά δυσκολίας σε κάποιο σημείο της Αστυπάλαιας. Δεδομένου όμως ότι η νήσος τελούσε υπό ιταλική κατοχή, οι διασωθέντες άνδρες του πληρώματός του (περίπου 50) εντοπίσθηκαν και αιχμαλωτίσθηκαν το επόμενο πρωί από την ιταλική φρουρά, όπως και οι 40 – 50 ναυαγοί που κατόρθωσαν μόνο να διασωθούν από τις εκατοντάδες που επέβαιναν στα PAUL και PLUTO.

Όσον αφορά τέλος στα τρία αντιτορπιλλικά, απομακρύνθηκαν με ταχύτητα 29 κόμβων από το σημείο της επίθεσης και έτσι τα ξημερώματα βρέθηκαν σε απόσταση ασφαλείας από τα γερμανικά αεροδρόμια της Ρόδου και έπλευσαν στην συνέχεια ακίνδυνα προς την Χάιφα, ολοκληρώνοντας με απόλυτη επιτυχία και χωρίς καμία απώλεια την παραπάνω σημαντική αποστολή τους13

Μετά την βύθιση της εχθρικής νηοπομπής στην Αστυπάλαια, η ΟΛΓΑ απέπλευσε από τη Χάιφα στις 21 Σεπτεμβρίου και μαζί με τα αντιτορπιλλικά FAULKNOR και ECLIPSE μετέφερε Βρεταννούς στρατιώτες και πολεμικό υλικό στην Λέρο, όπου κατέπλευσε το πρωί της 22ας Σεπτεμβρίου.

Ήταν η πρώτη φορά μετά από 2,5 χρόνια που το πλήρωμα του Βασίλισσα Όλγα αντίκριζε ξανά ελληνικό νησί. Τρεις μέρες μετά την βύθιση της εχθρικής νηοπομπής στην Αστυπάλαια, η Β.ΟΛΓΑ ξαναβρέθηκε στα Δωδεκάνησα, μεταφέροντας στρατό , αντιαεροπορικά ταχυβόλα, μοτοσικλέτες, τρόφιμα και πυρομαχικά, στη Λέρο. Ήταν η πρώτη φορά μετά από 2,5 χρόνια που το πλήρωμα του Β.ΟΛΓΑ αντίκριζε ξανά ελληνικό νησί..

Τα συναισθήματα ήταν έντονα για τους άντρες του αντιτορπιλικού αλλά και για τους κατοίκους του νησιού, που είχαν πολύ σπάνια την ευκαιρία να δουν από κοντά ελληνικό πλοίο. Αρκετοί από αυτούς πλησίασαν με βάρκες τη Βασίλισσα Όλγα για να μπορέσουν να μιλήσουν με τα μέλη του πληρώματος. Μάλιστα, δύο παιδιά, με την άδεια του αξιωματικού υπηρεσίας ανέβηκαν στο πλοίο για να φιλήσουν την γαλανόλευκη που κυμάτιζε στην πρύμνη… Κάτω από αυτή την συναισθηματική φόρτιση συνέβη και ένα ελληνοιταλικό επεισόδιο, που δίχασε πολλούς – και διχάζει ακόμα- ως προς το ρόλο που διαδραμάτισε στα γεγονότα που ακολούθησαν λίγες μέρες μετά με αποκορύφωμα τη βύθιση της Βασίλισσας Όλγας. Επειδή το νησί υπέφερε από λειψυδρία, ο άγγλος ναυτικός διοικητής , είχε ζητήσει από τα αντιτορπιλικά να δώσουν όσο πόσιμο νερό μπορούσαν για τις ανάγκες της βρετανικής δύναμης και της ιταλικής φρουράς. Έτσι, δίπλα στην Βασίλισσα Όλγα πλεύρισε μία ιταλική υδροφόρα και άρχισε να παραλαμβάνει νερό. Την ώρα εκείνη κάποιοι από τους άντρες του αντιτορπιλικού έπλεναν το κατάστρωμα του πλοίου. Βλέποντας την ιταλική σημαία να κυματίζει στον ιστό της υδροφόρας δεν άντεξαν και ξαφνικά η μάνικα που έπλενε το πλοίο στράφηκε προς την ιταλική σημαία. Αυτό θεωρήθηκε μεγάλη προσβολή. Μερικοί φανατικοί φασίστες μάλιστα, απείλησαν ότι θα ανοίξουν πυρ εναντίον της Βασίλισσας Όλγας με τα πυροβόλα των γύρω λόφων. Τελικά, ο Πλωτάρχης Μπλέσσας κατάφερε να ηρεμήσει τα πνεύματα…

Η τελευταία αποστολή

Το επόμενο ταξίδι όμως του ελληνικού αντιτορπιλικού στη Λέρο, θα είναι και το τελευταίο του θρυλικού πλοίου. Ενα ταξίδι που άρχισε στις 08.45 της 25ης Σεπτεμβρίου, όταν το Βασίλισσα Όλγα απέπλευσε από την Αλεξάνδρεια μαζί με το αγγλικό INTREPID με προορισμό την θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στην Κρήτη και την Κω. Εκεί τα δύο αντιτορπιλικά θα εκτελούσαν επιθετική περιπολία για να εμποδίσουν τη διέλευση εχθρικών νηοπομπών από λιμάνια της ηπειρωτικής Ελλάδας και της Κρήτης προς τα Δωδεκάνησα. Μέχρι τις 04.15 της 26ης Σεπτεμβρίου, τα δύο πλοία περιπολούσαν στην προκαθορισμένη περιοχή, χωρίς απρόοπτα. Τότε, παίρνουν με κρυπτογραφημένο σήμα εντολή να καταπλεύσουν στη Λέρο, στις 07.00 το πρωί.

Στις 07.00 το πρωί της επόμενης ημέρας, τα δύο αντιτορπιλικά έμπαιναν στον όρμο Λακκί της Λέρου. Ηταν Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου 1943, ανήμερα της θρησκευτικής εορτής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.

Στο φυσικό λιμάνι της Λέρου υπήρχαν τρεις βρετανικές τορπιλάκατοι και ένα μικρό ιταλικό καράβι, δεμένα κοντά στην προκυμαία. Η Όλγα αγκυροβολεί στο μέσο, το Intrepid ~200 μ. ανατολικότερα. Η ολονύχτια περιπολία έχει λυγίσει κορμιά: πολλοί κατεβαίνουν στα υποφράγματα, τα πυροβόλα και πολυβόλα μένουν με μισές ομοχειρίες, οι μηχανές σε δίωρη ετοιμότητα. Στη Λέρο ένιωθαν πιο ασφαλείς. Υποτίθεται ότι τους προστάτευαν οι ατρόμητες ιταλικές αντιαεροπορικές πυροβολαρχίες που ήταν διάσπαρτες σε στρατηγικά σημεία της Λέρου…

Η παρουσία του Βασίλισσα Όλγα ενθουσίασε τους κατοίκους του νησιού. Κάποιοι θέλησαν να επισκεφθούν το θρυλικό αντιτορπιλικό. Ένας από αυτούς, ο Νικόλας Διαμαντάρας αφηγείται στο βιβλίο του Κ. Μεταλληνού: «Πήρα δυο Λεριούς και με μία βάρκα φτάσαμε στο Βασίλισσα Όλγα. Δένουμε κάβο και ανεβαίνουμε πάνω. Μ’ έπιασε συγκίνηση που πάταγα σ’ ελληνικό καράβι. Γονάτισα και φίλησα τις λαμαρίνες».

Στις δύο ώρες που ακολούθησαν επτά ναυτικοί από το φορτηγό πλοίο TAGANROG που ήταν αγκυροβολημένο κι αυτό στο Λακκί και δεκαπέντε Λέριοι, είχαν ανέβει στο Βασίλισσα Όλγα. Ανάμεσά τους και δύο παιδιά. Εν τω μεταξύ, στο πλοίο άρχισαν να ακούγονται οι μελωδίες της κυριακάτικης Θείας Λειτουργίας.

Όμως στις 10:00, ο ουρανός σκοτεινιάζει: Πλησιάζουν Γερμανικά Στούκας (Ju 88 της II/KG51 και II/KG6) σε τρία κύματα. Το πρώτο κύμα των Στούκας, μπαίνοντας στον άξονα του όρμου Λακκί, βυθίζεται από τα 1.500 μ. και ρίχνει βόμβες στα 300–400 μ., θερίζοντας με πολυβόλα τα καταστρώματα των 2 Αντιτορπιλικών. Η Όλγα τρίζει από τις κοντινές εκρήξεις μα μένει αλώβητη! Το Intrepid δέχεται μία βόμβα στο μέσο του πλοίου, ρήγμα 2×1 μ., με αποτέλεσμα να τεθεί εκτός ο Νο 3 λέβητας.

Ο γιατρός Εμ. Γουργουρής ανθυποπλοίαρχος τότε στο αντιτορπιλικό, περιγράφει σε τεύχος της ‘Ναυτικής Επιθεώρησης’ : «Στις καμπίνες των αξιωματικών και τα υποφράγματα του πληρώματος βασίλευε απόλυτη σιγή. Αυτή τη σιωπή ήρθε να διακόψει σε λίγο το ραδιόφωνο. Δύο – τρεις υπαξιωματικοί στο υπόφραγμά τους προσπαθούσαν να πιάσουν τον σταθμό Αθηνών, την μόνη επαφή μας καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, με την σκλαβωμένη πατρίδα. Ετσι ύστερα από λίγα λεπτά από τον ραδιοφωνικό σταθμό των Αθηνών ακούγαμε την αναμετάδοση της κυριακάτικης λειτουργίας από τον Μητροπολιτικό Ναό. Ήταν τόση η χαρά μας που ακούγαμε την μετάδοση της λειτουργίας, ώστε κανένας μας δεν διαμαρτυρήθηκε. Ακούγαμε όλοι τις ψαλμωδίες με τόση κατάνυξη σαν να βρισκόμασταν μέσα σε εκκλησία. Αναπολούσαμε την πατρίδα, τις οικογένειές μας, τους φίλους μας όταν ξαφνικά και τελείως αναπάντεχα ο παράφωνος και δαιμονισμένος ήχος του κουδουνιού του αεροπορικού συναγερμού διέκοψε τις ονειροπολήσεις μας και τάραξε την ευδαιμονία μας».

Ο Ντίμης Ματάλας, αξιωματικός τότε, περιγράφει εκείνες τις στιγμές: «Στις 9.58 βλέπω από το βουνό να σκάνε μύτη 9 βομβαρδιστικά. Αμέσως τρέχω να πατήσω το συναγερμό.. ώσπου να πατήσω όμως το κουδούνι, πέφτουν οι πρώτες βόμβες» Οσοι βρισκόντουσαν στα υποφράγματα άρχισαν να τρέχουν προς τις θέσεις τους. Πρώτος απ’ όλους ο κυβερνήτης, που με χαρακτηριστική ψυχραιμία προσπαθούσε να εμψυχώσει το πλήρωμά του: «Δεν είναι τίποτα παιδιά – τους φώναζε. Γρήγορα στα πολυβόλα σας!»

Ο Ε.Δανιήλ ξεκουραζόταν στο Γραφείο Χαρτών, στη γέφυρα: «Κοιμόμουν στη γέφυρα, όταν ένα ξαφνικό πανδαιμόνιο, από πολυβολισμούς, εκρήξεις τρομερές και κωδωνοκρουσίες συναγερμού, με ξύπνησε». Ο αιφνιδιασμός ήταν πλήρης, τόσο για τα πλοία όσο και για την ιταλική αεροάμυνα. Γερμανικά αεροσκάφη Στούκας (Ju-88) επιτίθονταν κατά κύματα. Αφηναν τις βόμβες τους από ύψος 300 – 400 μέτρων, ενώ συγχρόνως με τα πολυβόλα τους σάρωναν τα 2 πλοία.

Πρώτο χτυπήθηκε το INTREPID. «Βγήκα από το καρέ – συνεχίζει ο Εμμ. Γουργουρής – και έσπευσα προς την πολεμική μου θέση, το θεραπευτήριο του πλοίου. Τρέχοντας είδα από ένα φινιστρίνι το αγγλικό αντιτορπιλικό INTREPID να καίγεται, λίγο μακρύτερα από το καράβι μας. Ενα απαίσιο σφύριγμα από τον ατμό των μηχανών του, που ξέφευγε και πεταγόταν σε μεγάλο ύψος έκανε ακόμη πιο αγωνιώδεις τις στιγμές».

Τα γερμανικά στούκας έκαναν κάθετες εφορμήσεις ξανά και ξανά, ρίχνοντας βόμβες εναντίον των δύο αντιτορπιλικών, ενώ συγχρόνως θέριζαν τα καταστρώματά τους για να εμποδίσουν τα πληρώματα να πάρουν θέσεις μάχης.

«Εγώ ήμουν επικεφαλής τεσσάρων αντιαεροπορικών – λέει ο Ν.Ματάλας. Ρίχναμε με τα αντιαεροπορικά και ξαφνικά μας πετυχαίνει μία δέσμη βομβών. Πετάχτηκα στον αέρα και έπεσα ξανά στο πλοίο, για να δω γύρω μου μόνο κεφάλια .. χέρια .. πόδια .. ήταν σκοτωμένοι όλοι. Και οι οκτώ άντρες που βρισκόντουσαν στα αντιαεροπορικά ήταν νεκροί. Μόνο εγώ σώθηκα κατά ένα ανεξήγητο τρόπο». Την ώρα εκείνη ο κυβερνήτης, κατευθύνονταν προς τη γέφυρα από την αριστερή πλευρά του καταστρώματος. Φορούσε μόνο ένα πουλόβερ κι ένα παντελόνι. Η ξαφνική επίθεση τον ανάγκασε ν’ ανέβει στο κατάστρωμα χωρίς παπούτσια. Δεν υπήρχε χρόνος για χάσιμο. Κι αυτό ο Μπλέσσας το ήξερε πολύ καλά. Στην πρωραία κάθοδο του μηχανοστασίου σταματά για να δώσει κάποιες οδηγίες στους αξιωματικούς του. Εκεί θα τον βρει και το μοιραίο πλήγμα.

«Ενα αεροπλάνο κατέβηκε, πολυβόλησε και σκότωσε τον Κυβερνήτη – θυμάται ο Ν.Ματάλας. Ο πρώτος νεκρός του Βασίλισσα Όλγα ήταν ο κυβερνήτης, πλωτάρχης Γεώργιος Μπλέσσας». Χτυπημένος από μία ριπή στο στήθος και στο λαιμό, ο Μπλέσσας, σκοτώθηκε ακαριαία στο κατάστρωμα του αντιτορπιλικού που είχε ταυτίσει με την ίδια του την ύπαρξη, «Η σφαίρα που τον τρύπησε στο λαιμό – λέει ο Εμ.Γουργουρής ξαναζώντας τις φρικτές εκείνες στιγμές – έκοψε στη μέση την τελευταία φράση που απηύθυνε ο πλωτάρχης Μπλέσσας, εμψυχώνοντας το πλήρωμά του ενώ οι υπόλοιπες διέτρησαν το στήθος και την κοιλιά του. Ετσι με μισοτελειωμένη ακόμη τη φράση στο χείλη του και με διάτρητο το στήθος του από τις εχθρικές σφαίρες, ο κυβερνήτης έπεσε στο κατάστρωμα του καραβιού του, το οποίο είχε οδηγήσει σε τόσες περιπολίες, σε τόσες επιτυχίες και σε τόσους θριάμβους …»

Και οι Γερμανοί συνέχιζαν να επιτίθονται με μανία ξανά και ξανά. Οι Ιταλοί πυροβολητές των αντιαεροπορικών πυροβολείων που ήταν πάνω στους λόφους της Λέρου, όχι μόνο δεν ειδοποίησαν για την εμφάνιση εχθρικών αεροσκαφών αλλά πολεμούσαν κι εναντίον των Γερμανών τόσο αραιά και άστοχα, που ουσιαστικά δεν προσέφεραν καμία βοήθεια…

Οι στιγμές ήταν εφιαλτικές. Αντιαεροπορικά, πολυβόλα και κανόνια γέμιζαν τον ουρανό με τις εκρήξεις των βλημάτων τους. Ο βαρύς βόμβος των αεροσκαφών ανακατεύονταν με τους κρότους των κανονιών και το στρίγκλισμα των πολυβόλων που τρυπούσαν τ’ αυτιά και παρέλυαν τα νεύρα. Μέσα σε λίγα λεπτά, το ελληνικό αντιτορπιλικό θα δεχτεί το τελικό χτύπημα. Δυο τουλάχιστον βόμβες πέφτουν μερικά μέτρα πίσω από την πρυμναία τσιμινιέρα και ανατινάζουν το βληματοθέσιο. Ακολουθεί μία φοβερή έκρηξη και το πρυμναίο τμήμα σχεδόν αποκομμένο, γέρνει δεξιά και αρχίζει να βυθίζεται.

Ο Γιάννης Βαρελάς, υπαξιωματικός τότε του Βασίλισσα Όλγα, μιλά για την «αρχή του τέλους»: «Μία δέσμη βομβών – εκείνη η οποία επέφερε και το μοιραίο τέλος του πλοίου – μας χτύπησε στη δεξιά καπνοδόχο, στο πίσω μέρος του λεβητοστασίου. Το πλοίο άρχισε να παίρνει κλίση προς τα δεξιά. Εγώ ήμουν στο δεξί κατάστρωμα και προσπαθούσα να προωθηθώ προς την πλώρη αλλά και να βοηθήσω αυτούς που ήταν χτυπημένοι και δεν μπορούσαν να κουνηθούν».

Μετά τον θάνατο του Μπλέσσα, την ευθύνη της διακυβέρνησης του πλοίου ανέλαβε ο υποπλοίαρχος Μ. Γρηγορόπουλος. Διαπιστώνοντας ότι θα ήταν αδύνατο να φθάσει έγκαιρα στη γέφυρα για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αποφασίζει να κατευθυνθεί προς το «βικερς» το κανόνι της ΟΛΓΑΣ και να διευθύνει από εκεί τον αγώνα κατά των Γερμανών, Ο γενναίος όμως ανθυποπλοίαρχος δεν πρόλαβε να κατευθύνει ούτε τον πρώτο χειρισμό της ομοχειρίας. Μια βόμβα που έπεσε εκείνη τη στιγμή πάνω στο «βικερς» κυριολεκτικά διαμέλισε τον υποπλοίαρχο Μ. Γρηγορόπουλο, τον σημαιοφόρο Σημιτζόπουλο και αρκετούς από τους άνδρες της ομοχειρίας.

Το σκηνικό στο κατάστρωμα του πλοίου ήταν γεμάτο από τη φρίκη του πολέμου. Ο Εμ.Γουργουρής εξιστορεί: «Τα βογκητά των πληγωμένων ακούγονταν απ’ όλα τα μέρη του πλοίου και μπερδεύονταν με τις ψαλμωδίες της λειτουργίας, που συνέχιζε να μεταδίδει το εγκαταλελειμμένο στο υπόφραγμα των υπαξιωματικών ραδιόφωνο. Το κατάστρωμα της ΟΛΓΑΣ είχε μεταβληθεί πλέον σε μια πραγματική κόλαση. Κραυγές πόνου ακούγονταν απ’ όλες τις θέσεις, από την γέφυρα, από το καμπούνι, από την πλώρη ως την πρύμνη. Ένας από τους πυροβολητές ο οποίος καιγόταν σαν πυροτέχνημα, έβγαλε μόνο μερικές σπαρακτικές κραυγές και μετά σιώπησε για πάντα. Πιο πέρα το σώμα ενός χειριστή πυροβόλου είχε πιαστεί ανάμεσα σε δύο ανεστραμμένες από κάποια έκρηξη βόμβας, λαμαρίνες που έκαναν ακόμη πιο αβάσταχτο και ατέλειωτο το μαρτύριό του. Ήταν κάτι το τρομερό που δύσκολα μπορεί να το αντέξει κανείς ..»

Ο τρίτος αξιωματικός του Βασίλισσα Όλγα υποπλοίαρχος Δ. Μπάτσης ήταν στην κάτω γέφυρα χωρίς να γνωρίζει ότι εκείνη την κρίσιμη στιγμή ήταν πλέον ο αρχαιότερος επιζών αξιωματικός το πλοίου και κατά συνέπεια κυβερνήτης. Προσπαθώντας να ενισχύσει την άμυνα του πλοίου παρατήρησε ότι το πολυβόλο «έρλικον» του αριστερού εξώστη της γέφυρας είχε πάθει κάποια εμπλοκή. Έτρεξε προς τον πολυβολητή ο οποίος προσπαθούσε να το διορθώσει. Κι ενώ ο υποπλοίαρχος Δ. Μπάτσης προσπαθουσε να ξεμπλέξει το κλείστρο για να λειτουργήσει το πολυβόλο, μία βόμβα εξερράγη εκεί κοντά και τα θραύσματα τον τραυμάτισαν σοβαρά.

Κυβερνήτης πλέον του αντιτορπιλικού ανέλαβε ο ανθυποπλοίαρχος Δανιήλ, ο οποίος μαζί με ένα ναύτη μετέφεραν τον πληγωμένο υποπλοίαρχο Μπάτση στο ιατρείο. «Όχι εμένα-φώναζε ο υποπλοίαρχος. Σώστε το πλοίο».

Τραγικό θάνατο – όπως αναφέρεται στο τεύχος της ‘Ναυτικής Επιθεώρησης’ – βρήκε και ο πρώτος μηχανικός υποπλοίαρχος Σακίπης, ο οποίος τρέχοντας προς την κάθοδο των μηχανών για να πάρει τη θέση του χτυπήθηκε στο πρόσωπο από ριπή πολυβόλου ενός γερμανικού αεροπλάνου.

Και ήταν τότε, που έδωσε κι εκείνος το δικό του μάθημα ηρωισμού. Τρικλίζοντας έφθασε ως τα «σπιράγια» των μηχανών σε μια προσπάθεια του να πάει ακόμα και την ύστατη στιγμή στη θέση του. Το πρόσωπό του μια πληγή! Στην κατάσταση που βρισκόταν, ήθελε να κατέβει τη σκάλα για το μηχανοστάσιο. Κάποια στιγμή συναντά τον σημαιοφόρο Χριστόφιλο και τον αρχικελευστή Τσωβό και τους δίνει εντολή να απομονώσουν τους τρεις λέβητες, ψελλίζοντας ‘ τα ασφαλιστικά’ … κάτι που είχε ήδη διαπράξει ο σημαιοφόρος με δική του πρωτοβουλία για να αποφευχθούν τυχόν εκρήξεις.

Το τραύμα του υποπλοίαρχου Σακίπη όμως ήταν πολύ σοβαρό. Δεν κατάφερε να πατήσει σταθερά στη σκάλα και κατρακύλησε προς τα κάτω. Χτύπησε πολύ στις λαμαρίνες και έπεσε νεκρός εκεί, δίπλα στις μηχανές του, ως πραγματικός «πρώτος».

Τα γερμανικά αεροσκάφη άρχισαν να απομακρύνονται όταν κατάλαβαν ότι το ελληνικό αντιτορπιλικό είχε λαβωθεί θανάσιμα. Οι πιο τραγικές σκηνές διαδραματίζονται τώρα κοντά στο ιατρείο όπου βρίσκονται οι περισσότεροι τραυματίες για να τους παρασχεθούν έστω και οι πρώτες βοήθειες. Βλέποντας ότι για το ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ είχε αρχίσει πλέον η αντίστροφη μέτρηση, ο Ε. Δανιήλ, έστρεψε την προσοχή του στο πιο σημαντικό έργο που έπρεπε να γίνει. Τη μεταφορά των τραυματιών και την επιβίβασή τους σε τρία αγγλικά περιπολικά που μαζί με δυο ιταλικές πετρελαιακάτους είχαν πλησιάσει το ΟΛΓΑ για να τους παραλάβουν.

Εν τω μεταξύ στο μικρό νοσοκομείο του πλοίου ο ιατρός Εμ.Γουργουρής, έδινε το δικό το αγώνα, προσπαθώντας να ανακουφίσει τους τραυματίες. Σε ένα από τα κρεβάτια βρισκόταν και ο υποπλοίαρχος Μπάτσης, ο οποίος έσφιγγε τα δόντια για να μην ξεφωνίσει από τον τρομερό πόνο. Ο γιατρός ετοιμαζόταν να του κόψει το πόδι, όταν ακούστηκε ένα ‘κρακ’ που σήμαινε ότι η Β.ΟΛΓΑ είχε χτυπηθεί σε καίριο σημείο και πιθανώς σπάσει στα δύο. Τότε, ακούστηκε από τη γέφυρα, η φωνή του ανθυποπλοιάρχου Δανιήλ, να διατάζει: «Εγκατάλειψη πλοίου. Πέσατε στη θάλασσα. Το πλοίο βυθίζεται».

Η αρχική κλίση των 5ο μοιρών αυξήθηκε απότομα και μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα η αριστερή πλευρά του πλοίου θα οριζοντιωθεί. Αμέσως μετά το πλοίο ανατρέπεται. Πολλοί εγκλωβίζονται στα υποφράγματα. Κάποιοι άλλοι από τους ναυαγούς πέφτουν σε καιγόμενο πετρέλαιο και βρίσκουν τραγικό θάνατο. Οι περισσότεροι που βούτηξαν στη θάλασσα από την δεξιά πλευρά του αντιτορπιλικού παρασύρθηκαν από τη δίνη ή τραυματίστηκαν από τις υπερκατασκευές του πλοίου. Όσοι ήταν στην αριστερή πλευρά του σκάφους βρέθηκαν κάπως ομαλά στη θάλασσα. Εκείνοι πάντως που ήταν σε καλή κατάσταση προσπαθούσαν να βοηθήσουν , ακόμη και με κίνδυνο της ζωής τους, τους τραυματισμένους συναδέλφους τους. Μέσα στο ιατρείο τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Τα υποφράγματα είχαν αρχίσει να γεμίζουν νερά ενώ το σκάφος ήταν πλέον μπαταρισμένο.

Ο γιατρός Εμ. Γουργουρής κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες για να καταφέρει να σωθεί και να βοηθήσει και τον υποπλοίαρχο Μπάτση. «Κρατώντας τον ετοιμοθάνατο υποπλοίαρχο Μπάτση προσπάθησα , μέσα σε αυτή την κόλαση της φωτιάς και του σιδήρου και ενώ το σκάφος εβυθίζετο, να φθάσω εις την πόρτα του θεραπευτηρίου. Το πλήρωμα εγκατέλειπε τη Β.ΟΛΓΑ και βουτούσε στη θάλασσα. Αγκάλιασα σφιχτότερα τον αείμνηστο φίλο μου Μπάτση και άνοιξα την πόρτα του μικρού νοσοκομείου. Τότε ένα απότομο κύμα αέρος και νερού με κτύπησε στο στήθος και με έκανε να χάσω την ισορροπία μου. Παρασυρόμενος από το κύμα έχασα και τον πληγωμένο θανάσιμα υποπλοίαρχο Μπάτση. Ενα ακόμη κύμα μπουκάρισε απότομα στο θεραπευτήριο και με έσπρωξε προς τα έξω. Βρέθηκα πάνω στο κατάστρωμα, το οποίο εν τω μεταξύ είχε καλυφθεί από την θάλασσα. Ήμουν ένας από τους τελευταίους επάνω στο καράβι γι’ αυτό έσπευσα να πέσω στη θάλασσα».

Λίγο πριν το πλοίο εξαφανιστεί από την επιφάνεια της θάλασσας πέντε από τους εγκλωβισμένους άνδρες στο πρωραίο υπόφραγμα κατάφεραν με απεγνωσμένη προσπάθεια να σωθούν. Ένας από αυτούς ήταν και ο υπαξιωματικός Ν. Χρηστίδης που μίλησε για την περιπέτειά του στον Μανόλη Ησυχο:

«Το πλοίο έγερνε. Κατέβηκα τις σκάλες για να δω κάποιον συνάδελφό μου και μπήκα στο μεγάλο υπόφραγμα των ναυτών. Μόλις πέρασα την πόρτα, το πλοίο πήρε μεγάλη κλίση και βρέθηκα εγκλωβισμένος μέσα στο υπόφραγμα δίχως να μπορώ να βγω από εκεί που μπήκα. Πίσω από την πόρτα υπήρχαν κιβώτια τροφοδοσίας και με την κλίση μετατοπίστηκαν. Με την κλίση του καραβιού είδα τα φινιστρίνια να βλέπουν προς τον ουρανό. Μέσα από τα φινιστρίνια περνούσαν οι ακτίνες του ηλίου, κατακόρυφα. Μη έχοντας άλλη επιλογή βρέθηκα σε ένα φινιστρίνι, αρκετά μικρό.

Στο καράβι μας όταν το παραλάβαμε δεν υπήρχαν έξοδοι κινδύνου, μεγάλα φινιστρίνια, παρά μόνο μικρά για να παίρνουμε αέρα. Πήγα στο φινιστρίνι λοιπόν κι ενώ ανέβαιναν τα νερά είδα τους συναδέλφους που μου φώναζαν “Χρηστίδη το άλλο, το άλλο…” Εγώ επειδή ήμουν στο ταβάνι δεν έβλεπα τι εννοούσαν. Με τις φωνές τους όμως συνειδητοποίησα ότι μιλούσαν για μία ανθρωποθυρίδα που είχαμε φτιάξει σε μία επισκευή στην Καλκούτα.

Και η τραγική ειρωνεία είναι ότι όταν πρωτοφιάχθηκε αυτή η ανθρωποθυρίδα, επειδή εγώ ήμουν ναυτάκι τότε, οι άλλοι μου έκαναν καλαμπούρι και μου έλεγαν “ρε Χρηστίδη για μπες να δούμε χωράς να περάσεις..” και έτσι με έβαζαν να περνώ από την ανθρωποθυρίδα που ήταν τελικά εκείνη που με έσωσε … Βγήκα στην καρίνα και άρχισα να τραβώ και τους άλλους. Υπήρχαν όμως και άλλοι ναύτες στα πιο χαμηλά υποφράγματα των μηχανικών και των τορπιλών, που μείνανε μέσα … δεν πρόλαβαν …».

Στο περιστατικό αναφέρθηκε και ο Γ. Βαρελάς: «Από μία παραφωτίδα ασφαλείας είδα να βγαίνουν 4-5 ναυτοδίοπες, οι οποίοι με πολύ ψυχραιμία -κι αυτό μου έκανε μεγάλη εντύπωση – έβγαιναν ο ένας μετά τον άλλον χωρίς κινήσεις πανικού που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πρόβλημα και να μη βγει κανένας τελικά».

Βγαίνοντας στην καρίνα του πλοίου, ο Χρήστιδης είχε κι άλλο ένα πρόβλημα να αντιμετωπίσει. Πάνω στο πλοίο, υπήρχε ένα νεαρό παιδί από τη Λέρο, το οποίο ζητούσε απεγνωσμένα βοήθεια. Για να μπορέσει να κρατηθεί στο πλοίο, το παιδί είχε πιαστεί από ένα σκοινί.

«Απλωσα τα χέρια μου για να φθάσω το μικρό – αφηγείται ο Ν.Χρηστίδης – μα εκείνο δεν ερχόταν κοντά .. στην αγκαλιά μου. Σαλτάρισα κοντά του και έπιασα τα χέρια του. Το παιδί όμως έτσι όπως κρεμόταν είχε δει από την άλλη πλευρά του πλοίου μία βάρκα και ήθελε να το πάρουν εκεί. Δεν υπήρχε όμως χρόνος.

Ανέβηκα στο σημείο που κρατιόταν και του χτύπαγα τα χέρια για ν’ αφήσει το σκοινί και να μπορέσω να το σώσω εγώ. Το παιδί όμως δεν τ’αφηνε το σκοινί με τίποτα μέχρι που το καράβι μπατάρισε κι άλλο και κατάφερε ν’ ανέβει στην καρίνα και να πηδήξει από την άλλη πλευρά όπου τελικά τον μάζεψε η βάρκα…

Εγώ έφυγα από την άλλη πλευρά και βρέθηκα στη θάλασσα, δίπλα στα πετρέλαια που καιγόντουσαν. Εκεί ήταν ένας συνάδελφος, ο Παγώνης. Πλησιάσα να τον βοηθήσω να βγει από τα πετρέλαια και μου φώναξε “Μη με πιάνεις Χρηστίδη” και μου έδειξε το πόδι του που ήταν σχεδόν κομμένο. Βρήκαμε ένα ξύλο, το έπιασε ο Παγώνης και άρχισα να τον σπρώχνω μέχρι που απομακρυνθήκαμε από την πυρκαγιά».

Από το ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ μία μαύρη στήλη καπνού ανέβαινε ψηλά κι απλωνόταν. Το ένδοξο αντιτορπιλικό έγειρε δεξιά, και άρχισε να βυθίζεται ώσπου στο τέλος έμεινε όρθια μόνο η ράχη της πλώρης. Στάθηκε για λίγο έτσι η ΟΛΓΑ σαν να μην ήθελε να πεθάνει… Όμως το πλοίο ήταν βαριά λαβωμένο, και χώθηκε απότομα στη θάλασσα που το αγκάλιασε για πάντα μαζί με τους 65 νεκρούς ήρωές του.

«Η πιο συγκινητική στιγμή ήταν όταν χάθηκε το πλοίο – θυμάται ο Ν. Ματάλας. Ακούστηκε η φωνή του σημαιοφόρου Δελαγραμμάτικα που κάλεσε τότε τους ευρισκόμενους κοντά του και αναφώνησαν όλοι μαζί «Ζήτω η ΟΛΓΑ μας», «Ζήτω η Ελλάς». Ο χαιρετισμός απλώθηκε γρήγορα και γέμισε, σαν αντίλαλος, ολόκληρο τον όρμο στις 10.11 που το θαλασσινό νερό σκέπασε για πάντα το ένδοξο αντιτορπιλλικό: «ΖΗΤΩ Η ΟΛΓΑ». 120 άνθρωποι που χαροπάλευαν μέσα στη θάλασσα επανέλαβαν την κραυγή “Ζήτω η ΟΛΓΑ”». Μέχρι αυτή την ύστατη στιγμή που το ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ βυθιζόταν ακούγονταν το ραδιόφωνο στο υπόφραγμα που μετέδιδε την Κυριακάτικη Λειτουργία, σαν να συνόδευε το αντιτορπιλικό μας και τους νεκρούς του στον υγρό τους τάφο…

Στο Βασίλισσα Όλγα επέβαιναν 222 άνδρες: 211 Έλληνες και 11 Άγγλοι. Έπεσαν ο κυβερνήτης, πλωτάρχης Γ. Μπλέσσας ΒΠΝ, 5 αξιωματικοί, 10 υπαξιωματικοί, 54 ναυτοδίοποι και 3 Άγγλοι ναύτες. Από τους 141 Έλληνες διασωθέντες, 23 τραυματίες. Στο πλοίο βρίσκονταν και 15 Λέριοι πολίτες και 7 Έλληνες ναύτες του φορτηγού Taganrog: σκοτώθηκαν 3 Λέριοι και 4 ναύτες.

Προς τιμή των απολεσθέντων αξιωματικών, το Πολεμικό Ναυτικό έδωσε το όνομα του Πλωτάρχη Μπλέσσα σε μία κανονιοφόρο και μια πυραυλάκατο, του Υποπλοίαρχου Γρηγορόπουλου σε ένα οχηματαγωγό και μία πυραυλάκατο, του Υποπλοίαρχου Μπάτση σε μία πυραυλάκατο, του Υποπλοίαρχου (Μηχ) Σακίπη σε μία πυραυλάκατο και το Κέντρο Εκπαίδευσης Τεχνικών Υπαξιωματικών Ναυτικού, και του Σημαιοφόρου Σιμιτζόπουλου σε μία πυραυλάκατο.

Εκτός από το μνημείο πεσόντων στη Λέρο, στο ναύσταθμο της Σαλαμίνας έχει τοποθετηθεί επίσης ένα μνημείο για να τιμήσει τους νεκρούς του Βασίλισσα Όλγα. 

Οι τραγικές στιγμές του Βασίλισσα Όλγα αποτυπώνονται στην έκθεση του τότε ιατρού ανθυποπλοιάρχου Ε. Γουργουρή, που φυλάσσεται στο Αρχείο του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος.

«Την πρωίαν τής 26ης Σεπτεμβρίου, εισήλθομεν εις τον λιμένα τής Λέρου, προσδέσαντες εις σημαντήρα και εις απόστασιν 200 περίπου μέτρων από το αγγλικόν αντιτορπιλικόν.

Περί ώραν 09.50, καθήμενος εις τον μεσόδομον αξιωματικών μετά του υποπλοιάρχου Δ. Μπάτση, σημαιοφόρου μηχανικού Π. Χριστόφιλου και σημαιοφόρου Δ. Ματάλα, ηκούσαμεν έκρηξιν βόμβας εις μικράν από ημάς απόστασιν. Ανήλθομεν ταχέως, σταθέντες, προς στιγμήν, έξωθι του λουτήρος αξιωματικών, όπου συνηντήσαμε τον κυβερνήτην και τον ύπαρχον. Η βόμβα είχε πλήξει το αγγλικόν αντιτορπιλλικόν. Αμέσως κατόπιν, δέσμη βομβών έπιπτεν μεταξύ ημών και του αγγλικού αντιτορπιλλικού.

Προηγουμένου τού κυβερνήτου, εξήλθομεν εις το κατάστρωμα τρέχοντες ενώ, συγχρόνως, και όλοι οι επί του πλοίου άνδρες είχον εγερθεί, μεταβαίνοντες εις την πολεμική των θέσιν. Τον κυβερνήτην ηκολούθουν μέχρι της καθόδου προς την μηχανήν, όπου προσπέρασα τούτον τρέχων εις το θεραπευτήριον. Μόλις έφθασα εκεί, κρότος εκκωφαντικός και ισχυρά δόνησις συνεκλόνισαν το πλοίον.

Μετά πάροδον ολίγων δευτερολέπτων, ακούω την φωνήν τού ανθυποπλοιάρχου Ε. Δανιήλ, όστις κατήρχετο την κλίμακα εκ της κάτω γεφύρας, κρατών τον υποπλοίαρχον Μπάτσην τραυματισμένον. Τρέχω αμέσως, υποβαστάζω τούτον εκ των κάτω άκρων και τον μεταφέρομεν εις το θεραπευτήριον.

Εκεί, διαπίστωσα ότι ο δεξιός άκρος πους του είχεν αποκοπεί περί τα σφυρά, κρεμάμενος εκ του δέρματος, ο αριστερός του βραχίων είχεν υποστεί κάταγμα επιπεπλεγμένον, συγχρόνως δε έφερε τραύμα κατά τον θώρακα, πέντε δακτύλους κάτωθι της θηλής τού αριστερού μαστού. Ταχέως, επέδεσα τον Μπάτσην και, είτα, τον κατόπιν προσκομισθέντα υποκελευστήν Α´6 πυροβολητήν Α. Λιάσκον, φέροντα ελαφρά τραύματα εις αμφοτέρας τας κνήμας ενώ, συγχρόνως, ο δίοπος νοσοκόμος Γ. Δενδρινός επέδενεν άλλους ελαφρώς τραυματισμένους έξωθι του θεραπευτηρίου.

Κατά την διάρκειαν της επιδέσεως αυτών, ήκουσα επανειλημμένας εκρήξεις βομβών επί του πλοίου, όπερ εδονείτο ισχυρώς. Πριν τελειώσω την επίδεσιν του υποπλοιάρχου Μπάτση, ο ανθυποπλοίαρχος Δανιήλ καταφθάνει, καλών με να τρέξω εις βοήθειαν του κυβερνήτου, τραυματισθέντος υπεράνω τής μηχανής. Απαντώ εις τον Δανιήλ ότι είναι αδύνατον να εγκαταλείιμω την θέσιν μου, καθ’ ην στιγμήν, μάλιστα, επιδένω αιμοραγούντες τραυματίας, αλλά να μου προσκομίσουν τον κυβερνήτην όπως επιδέσω αυτόν.

Η επακολουθήσασα, όμως, ταχεία ανατροπή τού πλοίου, ημπόδισε την μεταφοράν του εις το θεραπευτήριον, ως δε διεπίστωσα από ομολογίας τών παρευρεθέντων πλησίον τού κυβερνήτου, ο θάνατός του επήλθεν αμέσως, λόγω των πολλαπλών τραυμάτων τα οποία υπέστη κατά τον θώρακα εκ πολυβολισμού.

Μόλις επεράτωσα την επίδεσιν των ευρισκομένων εις το θεραπευτήριον, ακούω μίαν μακρυνήν φωνήν «βουλιάζουμε, πέστε στη Θάλασσα». Τότε, ο μεν υποκελευστής Λιάσκος κατήλθεν αμέσως εκ της άνω κλίνης τού θεραπευτηρίου, μόνος του πηδήσας εις την θάλασσαν, όπου και εξηφανίσθη, τον δε υποπλοίαρχον Μπάτσην, κρατών όπισθεν εκ του κορμού, οι δε δίοπος Δενδρινός και υποκελευστής Β´7 μηχανικός Β. Κοζίδης εκ των κάτω άκρων, καταβιβάσαμεν εκ της κάτω κλίνης διά να τον μεταφέρομεν έξω του πλοίου.

Τούτο, κατ’ αρχάς, έλαβε μίαν ελαφράν κλίσιν προς τα δεξιά, των Δενδρινού και Κοζίδη ριφθέντων προς τα έξω. Είτα, το πλοίον έλαβε απότομον κλίσιν και τα ύδατα ήρχισαν να κατακλύζουν τα διαμερίσματα. Εκ της εισροής τής θαλάσσης, ο Μπάτσης ανηρπάγη εκ των χειρών μου, σκεπασθείς υπό των υδάτων, πάσα δε προσπάθειά μου προς διάσωσίν του απέβη ματαία.

Κατόπιν, εγκατέλειψα το πλοίον, κολυμβών εις τα διαμερίσματα άτινα είχον κατακλυσθεί εκ της θαλάσσης, δύο προσπάθειαί μου να εξέλθω απέβησαν μάταιαι, την τρίτην δε κατώρθωσα να εξεύρω έξοδον και ανήλθον».

Μαζί με το Βασίλισσα Όλγα βυθίστηκε και το αγγλικό INTREPID. Η βόμβα χτύπησε στο μέσο το INTREPID προκαλώντας σημαντικές ζημιές στα λεβητοστάσια με αποτέλεσμα την ακινητοποίηση του πλοίου. Το INTREPID μετακινήθηκε για να αγκυροβολήσει σε λιγότερο ευάλωτη θέση για την πραγματοποίηση επισκευών, όμως σε επακόλουθη αεροπορική επιδρομή χτυπήθηκε προς τα πίσω και το στέλεχος εκτινάχθηκε. Το πλοίο εγκαταλείφθηκε, ανατράπηκε και βυθίστηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 1943. 15 μέλη του πλοίου σκοτώθηκαν. Οι επιζώντες του INTREPID μεταφέρθηκαν στη Βηρυτό.

Αντιτορπιλικό Βασίλισσα Όλγα

• Διαστάσεις:    Μήκος:  97,5m  Πλάτος:  9,7m   Βύθισμα:  2,7m
• Εκτόπισμα: 1.414 τόνοι
• Πρόωση: 34.000 ίπποι , διπλέλικο
• Ταχύτητα: 35 κόμβοι
• Οπλισμός: 4 πυροβόλα των 5 ιντσών, 4 Α/Α πολυβόλα των 37 χιλ., 2 τετραπλοί Τ/Σ των 21 ιντσών.
• Το 1941 αφαιρέθηκε το 4ο πυροβόλο των 5 ιντσών και οι πρυμνιοί Τ/Σ για να προστεθούν 1 Α/Α πυροβόλο 3 ιντσών, 6 πυροβόλα 20 χιλ. και συσκευή Α/Υ.

Φωτο αρχείου: LEROS NEWS

Βιβλιογραφία – Πηγές:

1. Μεταλληνός, Κωνσταντίνος. “Βασίλισσα Όλγα: Ένα αντιτορπιλικό στη δίνη του πολέμου”. Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος, 1996.
2. Γενικό Επιτελείο Ναυτικού Βασίλισσα Όλγα D-15 (1938-1943)
3. Βασιλικό Διάταγμα ΦΕΚ 78 – 28.02.1939
4. Φωκάς, Δημήτριος. “Έκθεση Σχετικά Με Τη Δράση Τού Ναυτικού Κατά Τον Πόλεμο 1940-1944”. Πολεμικό Ναυτικό
5. ΜΠΛΑΒΕΡΗΣ, ΛΕΩΝΙΔΑΣ Σ. “ΥΠΟΒΡΥΧΙΟ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΘΡΥΛΟΥ”. 1996
6. Μανόλης Α. Ησυχος ‘50 ΧΡΟΝΙΑ 1943 -1993’
7. Μιχάλης Ι. Σαμάρκος ‘ΛΕΡΟΣ Η ΜΑΛΤΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ’ σελ.138 εως 147
8. Ναυτική Επιθεώρηση ( Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 1980 ) σελ.85 εως 91
9. Αντιναύαρχος Δημήτρης Φωκάς ‘ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΔΡΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ 1940 -1944 (τόμος Β)
10. Πλωτάρχης Ευάγγελος Δανιήλ ‘Ο ΧΑΜΟΣ ΤΗΣ ΟΛΓΑΣ’
11. Αχιλλέας Κύρου ‘ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ’ Ιστορία ενός αντιτορπιλικού σελ.168 εως 189.