Ένα σύντομο μήνυμα, μια γρήγορη σέλφι, stories για το Instagram, περιήγηση στα σόσιαλ μίντια, ακόμη και συμμετοχή σε βιντεοκλήση. Πολλοί υποκύπτουν στον πειρασμό να χρησιμοποιούν το κινητό τους ενώ οδηγούν.
«Κάποιοι θεωρούν το αυτοκίνητο τηλεφωνικό θάλαμο», λέει στην «Κ» ο Αρης Ζωγράφος, πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Εκπαιδευτών Οδήγησης και Κυκλοφοριακής Αγωγής. Το πρόβλημα είναι χειρότερο και από μεθυσμένο οδηγό στο τιμόνι. «Ο οδηγός που κρατάει κινητό καθυστερεί να αντιδράσει, έχει πιο μειωμένα αντανακλαστικά και πολλές φορές είναι πιο επικίνδυνος από έναν οδηγό που έχει καταναλώσει αλκοόλ. Είναι σαν να έχει ποσοστό αλκοόλ στο αίμα 0,85 mg/lt», τονίζει. «Εάν δεν δράσουμε άμεσα, θα θρηνούμε συνέχεια θύματα».
«Δικυκλιστής στην Αττική Οδό έβγαζε σέλφι με το κινητό, με αποτέλεσμα να ανατραπεί και να προσκρούσει σε διερχόμενο όχημα. Κάμερες τον κατέγραψαν», αναφέρει στην «Κ» ο δικαστικός πραγματογνώμονας τροχαίων ατυχημάτων Φίλιππος Μπρέζας, καθώς ανακαλεί στη μνήμη του πρόσφατα τροχαία περιστατικά με οδηγούς που κρατούσαν τηλέφωνο καταγράφοντας τη διαδρομή τους.
Έμμεσες επιπτώσεις
Εκτός από τις άμεσες επιπτώσεις που έχει η χρήση κινητού τηλεφώνου στον ίδιο τον οδηγό, μπορεί να υπάρχουν και έμμεσες. Οταν δηλαδή κρατάει το κινητό ο συνοδηγός. «Οταν συνοδηγός καταγράφει την ταχύτητά σου, είναι σαν να σε παροτρύνει να τρέξεις περισσότερο. Γενικά, στο Διαδίκτυο κυριαρχεί η τάση του “σε τραβάω βίντεο για να το ανεβάσω”. Οπότε όσο πιο γρήγορα πάμε, τόσο περισσότερα views και αποδοχή θα έχουμε», αναφέρει ο κ. Μπρέζας. «Οι δημόσιοι δρόμοι δεν μπορούν να μετατρέπονται σε πίστα», τονίζει. Ο ίδιος θυμίζει ένα σοκαριστικό τροχαίο ατύχημα που συνέβη τον Δεκέμβριο του 2023 στη λεωφόρο Σχιστού, όταν το αυτοκίνητο στο οποίο επέβαινε μία 22χρονη και ένας 28χρονος εξετράπη της πορείας του και προσέκρουσε σε προστατευτικές μπάρες. Τα πόδια των παιδιών ακρωτηριάστηκαν. Οπως είχε μεταδοθεί τότε, η 22χρονη τραβούσε με το κινητό την ώρα που χάθηκε ο έλεγχος του οχήματος.
Μολονότι, δεν είναι εύκολο να αποδειχθεί με στοιχεία η συσχέτιση των τροχαίων ατυχημάτων με τη χρήση του κινητού τηλεφώνου, καθώς αυτό δεν μπορεί αρχικά να διαπιστωθεί παρά μόνον από τις καταθέσεις των εμπλεκομένων, αρκετοί ειδικοί το κατατάσσουν στους πέντε δολοφόνους, ήτοι στα πέντε βασικά αίτια πρόκλησης ατυχημάτων. «H ταχύτητα, το κινητό και το αλκοόλ αποτελούν αιτίες ατυχημάτων. Η ζώνη και το κράνος, αιτίες σοβαρού τραυματισμού», επισημαίνει στη «Κ» ο Γιώργος Γιαννής, καθηγητής ΕΜΠ, διευθυντής στο τομέα μεταφορών και συγκοινωνιακής υποδομής.
Εως και τετραπλάσια πιθανότητα εμπλοκής σε τροχαίο έχουν οι οδηγοί που μιλούν στο τηλέφωνο, ενώ η αποστολή ή η ανάγνωση μηνυμάτων αυξάνει τον κίνδυνο έως 23 φορές.
Οι έλεγχοι
Σύμφωνα με στοιχεία από την αστυνομία, το 2024 βεβαιώθηκαν 18.951 παραβάσεις για χρήση κινητού τηλεφώνου που οδηγούν σε τροχαία ατυχήματα έναντι 16.994 το 2023, σημειώνοντας αύξηση 11,5%. Το πρώτο τετράμηνο του 2025 σημειώθηκαν 5.560 παραβάσεις, από 6.560 το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι (-15,2%), γεγονός που αποδίδεται στην αύξηση των ελέγχων.
«Η χρήση κινητού και η αποστολή μηνυμάτων έχουν γίνει μάστιγα. Πρόκειται για παράγοντα πρόκλησης τροχαίων ατυχημάτων που παλαιότερα δεν υπήρχε. Ωστόσο, οι επιπτώσεις είναι ακόμη μεγαλύτερες εάν συνδυαστεί και με υψηλή ταχύτητα», εξηγεί στη «Κ» ο Θανάσης Τσιάνος, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων. «Ερευνες έχουν δείξει ότι οι οδηγοί που μιλούν στο κινητό κατά την οδήγηση έχουν έως και τετραπλάσια πιθανότητα εμπλοκής σε τροχαίο ατύχημα, ενώ η αποστολή ή η ανάγνωση μηνυμάτων αυξάνει τον κίνδυνο έως 23 φορές», τονίζει. Τα προσωρινά στοιχεία της Ε.Ε. για τα τροχαία συμβάντα το 2024 καταδεικνύουν ότι η Ελλάδα κατέγραψε –για ακόμη μία χρονιά– την τρίτη χειρότερη επίδοση στην Ε.Ε., με 64 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκων, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 44.
«Οταν το GPS με έστειλε στον τάφο του Παϊσίου»
Αν και οι αιτίες που μπορεί να αποσπάσουν την προσοχή ενός οδηγού είναι περισσότερες από αυτές που μπορεί να φανταστούμε –από την κατανάλωση φαγητού μέχρι και τις διαφημίσεις στον δρόμο–, ειδικοί τονίζουν πως η χρήση κινητού παραμένει η βασικότερη αιτία. Η καμπάνια «Put the phone away or Pay» της εθνικής υπηρεσίας οδικής ασφάλειας των ΗΠΑ (National Highway Traffic Safety Administration) προσπαθεί να αφυπνίσει τους οδηγούς, υπογραμμίζοντας τόσο τους κινδύνους όσο και τις νομικές συνέπειες της χρήσης κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση. Με βάση τα στοιχεία που δημοσίευσε η υπηρεσία για το 2023, 3.275 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και περίπου 325.000 τραυματίστηκαν σε τροχαία συμβάντα που προκλήθηκαν από οδηγούς λόγω διάσπασης της προσοχής. Αυτό αντιστοιχεί στο 8% των θανατηφόρων ατυχημάτων.
«Μία από τις πέντε προτάσεις που έχουμε κάνει για μείωση των τροχαίων συμβάντων κατά 85% είναι να απενεργοποιείται το σήμα GSM όταν κινείται το αυτοκίνητο. Δηλαδή όταν το όχημα κινείται και κάποιος καλεί, να υπάρχει το μήνυμα “αυτή τη στιγμή οδηγώ, θα σας καλέσω μόλις σταματήσω”», τονίζει ο κ. Ζωγράφος, επιχειρώντας να παραθέσει κάποιους τρόπους για να γίνει αποτρεπτική η χρήση του κινητού τηλεφώνου. «Η οδήγηση είναι μια απαιτητική εργασία αποκλειστικής απασχόλησης, δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό», επισημαίνει.
Στην Ευρώπη
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο η κατάσταση δεν είναι ιδιαίτερα καθησυχαστική. Βάσει έρευνας του ESRA (E-Survey of Road users’ Attitudes), πάνω από 40% των οδηγών σε Βοσνία-Ερζεγοβίνη (48,5%), Φινλανδία (44,4%), Λετονία (43,6%) και Ελλάδα (41,1%) παραδέχθηκαν πως τουλάχιστον μία φορά τις τελευταίες 30 ημέρες μίλησαν σε κινητό τηλέφωνο που κρατούν στο χέρι όταν οδηγούν. Το αντίστοιχο ποσοστό στην υπόλοιπη Ευρώπη (22 κράτη-μέλη) είναι 22,2%, με τα χαμηλότερα ποσοστά να καταγράφονται σε Βρετανία (15,9%) και Ολλανδία (14,6%).
Το εθνικό ζήτημα της οδικής κουλτούρας
Στο μεταξύ, επειδή κατά τη χρήση κινητού οι οδηγοί πρέπει να μοιράσουν την προσοχή τους μεταξύ του τηλεφώνου και της οδήγησης, αρκετοί ειδικοί τονίζουν πως ακόμη και η χρήση hands free θεωρείται εξίσου επικίνδυνη. Σύμφωνα με την έρευνα του ESRA, 5 στους 10 Ευρωπαίους φαίνεται ότι μιλούν στο κινητό κατά την οδήγηση χρησιμοποιώντας hands free συσκευές, ενώ το 23,2% δηλώνει πως διαβάζει μηνύματα ή τσεκάρει τα social media καθώς οδηγεί. Το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα σκαρφαλώνει στο 33,1% και βρίσκεται ψηλά στη σχετική κατάταξη μαζί με την Πορτογαλία (35,1%), τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη (36,6%), τη Φινλανδία (39,6%) και το Λουξεμβούργο (40,5%).
Αφαίρεση διπλώματος για οκτώ χρόνια στην τρίτη παράβαση
Προς αυστηροποίηση οδεύει ο νέος ΚΟΚ, ο οποίος, έπειτα από πολυετείς καθυστερήσεις αλλά και αλλεπάλληλες αλλαγές στην ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, αναμένεται μέσα στις επόμενες ημέρες –ίσως και μέχρι τα τέλη της εβδομάδας– να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή.
Ο πέλεκυς προβλέπεται βαρύς για παραβάσεις που αποτελούν νούμερο ένα αιτία πρόκλησης ατυχημάτων, ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνεται και η χρήση του κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση. Οι ποινές ξεκινούν από τα 350 ευρώ και αυστηροποιούνται, σε περίπτωση υποτροπής, φθάνοντας ακόμη και στην αφαίρεση του διπλώματος για οκτώ έτη.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» από το υπουργείο, για τη χρήση κινητού χωρίς την πρόκληση ατυχήματος o σημερινός ΚΟΚ προβλέπει την αφαίρεση της άδειας οδήγησης αλλά και των πινακίδων για 60 ημέρες. Με βάση τον υπό αναθεώρηση ΚΟΚ προβλέπεται χρηματικό πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση της άδειας για 30 ημέρες.
Βαρύς ο πέλεκυς για όσους προκαλέσουν ατύχημα με το Ι.Χ. τους ενώ χρησιμοποιούν κινητό, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στον νέο ΚΟΚ.
Ακόμη βαρύτερες είναι οι ποινές σε περιπτώσεις υποτροπής. Ειδικοί, ωστόσο, που έχουν μιλήσει στην «Κ» εμφανίζονται επιφυλακτικοί και αξιολογούν ως «εξοντωτικές» τις διατάξεις για αφαίρεση του διπλώματος οδήγησης των υπότροπων οδηγών, προειδοποιώντας πως αυτές δεν θα εφαρμοστούν συστηματικά. Σε περίπτωση υποτροπής το πρόστιμο για τη χρήση κινητού (χωρίς πρόκληση ατυχήματος) ανεβαίνει στα 1.000 ευρώ, ενώ το δίπλωμα αφαιρείται για 180 ημέρες. Σε περίπτωση δεύτερης υποτροπής επιβάλλεται πρόστιμο 2.000 ευρώ και η άδεια οδήγησης αφαιρείται για ένα έτος. Εάν βέβαια ο οδηγός προκαλέσει ατύχημα που επιφέρει βαριά σωματική βλάβη ή θάνατο, επιβάλλονται οι ποινές του Ποινικού Κώδικα για την επικίνδυνη οδήγηση.
Ακόμη βαρύτερες είναι οι ποινές για τους υπότροπους οδηγούς σε περίπτωση που προκαλέσουν ατύχημα κατά την οδήγηση ενώ χρησιμοποιούν κινητό τηλέφωνο. Ο σημερινός ΚΟΚ προβλέπει αφαίρεση της άδειας οδήγησης αλλά και των πινακίδων για 60 ημέρες. Σύμφωνα με τις νέες προβλέψεις επιβάλλεται χρηματικό πρόστιμο 350 ευρώ και στέρηση της άδειας οδήγησης για 30 ημέρες.
Σε περίπτωση υποτροπής το πρόστιμο αυξάνεται στις 2.000 ευρώ, ενώ ο οδηγός απειλείται με αφαίρεσης της άδειας για τέσσερα έτη. Εάν η υποτροπή επαναληφθεί για δεύτερη φορά, το πρόστιμο διπλασιάζεται και φθάνει στις 4.000 ευρώ, ενώ το δίπλωμα αφαιρείται για οκτώ έτη. Και στις τρεις αυτές περιπτώσεις εάν ο οδηγός προκαλέσει ατύχημα που επιφέρει βαριά σωματική βλάβη ή ακόμη χειρότερα θάνατο, εφαρμόζονται οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα για την επικίνδυνη οδήγηση που περιλαμβάνουν κάθειρξη.
Τι θα ισχύει για παραβίαση κόκκινου και ορίου ταχύτητας
Στο στόχαστρο του υπό αναθεώρηση ΚΟΚ μπαίνουν παραβάσεις που ευθύνονται για τον βαρύ φόρο αίματος στην ελληνική άσφαλτο. Τέτοιες είναι το αλκοόλ, η υπέρβαση του ορίου ταχύτητας ή ακόμη χειρότερα οι «κόντρες», η παραβίαση του ερυθρού σηματοδότη αλλά και η μη χρήση προστατευτικών μέσων, όπως το κράνος. Πρόκειται για παραβάσεις που –μεταξύ άλλων– αποτελούν αιτία για τον θάνατο τουλάχιστον 600 ανθρώπων ετησίως. Ο αναθεωρημένος ΚΟΚ, βάσει και των διατάξεων που τέθηκαν σε δημόσια διαβούλευση τον περασμένο Ιανουάριο, βασίζεται στην κατηγοριοποίηση των παραβάσεων σε 3+1 κατηγορίες, χαμηλής, μεσαίας και υψηλής επικινδυνότητας, ενώ θεσπίζεται και κατηγορία ιδιαίτερων επιπτώσεων στην οδική ασφάλεια. Παράλληλα προβλέπονται ποινές για περιπτώσεις αντικοινωνικής συμπεριφοράς (π.χ. παρκάρισμα σε θέση ΑμεΑ).
Πάντως, σε σχέση με το κείμενο της διαβούλευσης, σε ορισμένες παραβάσεις φαίνεται πως η ποινή για το διοικητικό πρόστιμο της αφαίρεσης του διπλώματος οδήγησης αυστηροποιείται περισσότερο. Τέτοια είναι η περίπτωση της παραβίασης του ερυθρού σηματοδότη. Με τις τελευταίες αλλαγές το πρόστιμο, κατά πληροφορίες, παραμένει στα 700 ευρώ, ενώ το δίπλωμα αφαιρείται για 60 ημέρες (έναντι 30 ημερών που συζητείτο πριν από λίγους μήνες). Σε περίπτωση υποτροπής η ποινή κλιμακώνεται, το πρόστιμο ανεβαίνει στα 1.000 ευρώ, ενώ η άδεια οδήγησης αφαιρείται έως 180 ημέρες. Σε περίπτωση δεύτερης υποτροπής το πρόστιμο αυξάνεται στις 2.000 ευρώ, ενώ ο οδηγός στερείται για ένα έτος το δίπλωμά του.
Βαρύς προβλέπεται ο πέλεκυς και για την παραβίαση του ορίου ταχύτητας. Ενώ με τον σημερινό ΚΟΚ οι «κόντρες» και η υπέρβαση του ορίου ταχύτητας 200+ χλμ./ώρα επισύρουν πρόστιμο 700 ευρώ καθώς και αφαίρεση της άδειας αλλά και των πινακίδων για 30 ημέρες, με τις προωθούμενες αλλαγές το πρόστιμο ανεβαίνει κατακόρυφα στις 2.000 ευρώ και ο οδηγός στερείται την άδειά του για ένα έτος. Σε περίπτωση υποτροπής, για δεύτερη φορά, το πρόστιμο φθάνει στις 8.000 ευρώ, ενώ αφαιρούνται τόσο η άδεια οδήγησης όσο και οι πινακίδες για τέσσερα έτη.
Μη χρήση κράνους
«Εάν φορούσαν όλοι κράνος, τότε θα είχαμε τον χρόνο 120 λιγότερους θανάτους μοτοσικλετιστών, θα γλιτώναμε δηλαδή τους μισούς», υπενθυμίζει στην «Κ» ο Θανάσης Τσιάνος, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων. Σήμερα η μη χρήση κράνους προβλέπει την αφαίρεση της άδειας οδήγησης αλλά και των πινακίδων για 60 ημέρες. Ωστόσο, βάσει των αλλαγών, προωθείται η επιβολή προστίμου 350 ευρώ, καθώς και η αφαίρεση της άδειας για 30 ημέρες. Κατά πληροφορίες, η μη χρήση κράνους από τον συνεπιβάτη τιμωρείται «με το ίδιο πρόστιμο για τον ίδιο αλλά και για τον οδηγό, ακόμη και εάν αυτός φορούσε». Σε περίπτωση δεύτερης υποτροπής εντός πέντε ετών, το πρόστιμο ανεβαίνει στις 2.000 ευρώ, ενώ ο οδηγός στερείται έως ένα έτος την άδειά του.
Πηγή: kathimerini.gr