Τις τελευταίες μέρες η δημόσια συζήτηση στα νησιά περιστρέφεται γύρω από το αν πρέπει ή δεν πρέπει να δένει ένα κρουαζιερόπλοιο με Ισραηλινούς επιβάτες, εν μέσω του πολέμου στη Γάζα. Κι όμως, πίσω από τον θόρυβο κρύβεται η πραγματική εικόνα: νησιά με υποστελεχωμένες δομές υγείας, ασφυκτικά ακριβή ζωή, τουρισμό που φθίνει, στεγαστικό πρόβλημα που διώχνει γιατρούς και εκπαιδευτικούς. Όσο κοιτάμε το «δέντρο», το «δάσος» των πραγματικών ζητημάτων μεγαλώνει στη σκιά.
Ζούμε σε μια εποχή που οι ακραίες φωνές βρίσκουν εύφορο έδαφος. Δεν γεννιούνται από το πουθενά, τις εξάπτουν οι τραγωδίες που μένουν ατιμώρητες, τα σκάνδαλα που κουκουλώνονται, η αλαζονεία μιας εξουσίας που συχνά δείχνει να μην ακούει. Κι έτσι η κοινωνία εύκολα διχάζεται. Ο ένας κρατά τη σημαία της «πατριωτικής ευαισθησίας» , άλλος του «ανθρωπισμού», ο άλλος της «ανεκτικότητας σε εγκλήματα πολέμου», και κάπου στη μέση, το πραγματικό διακύβευμα του τόπου μας χάνεται.
Δεν είναι μικρό πράγμα να μιλάμε για γεωπολιτικές τραγωδίες. Η αλληλεγγύη προς έναν λαό που υποφέρει δεν είναι υπό διαπραγμάτευση. Όμως μήπως, ενώ μαλώνουμε για το ποιος είναι πιο ευαίσθητος ή πιο πατριώτης, ξεχνάμε να κοιτάξουμε δίπλα μας;
Κι εδώ βρίσκεται το πιο επικίνδυνο σημείο, αυτή η μετατόπιση της συζήτησης δεν είναι τυχαία, βολεύει. Κάποιοι σπεύδουν να δράξουν την ευκαιρία, να ανοίξουν έναν δημόσιο διάλογο γεμάτο ένταση και συνθήματα, να φορέσουν τον μανδύα του “θεματοφύλακα” και να κρύψουν κάτω από το χαλί όσα τους εκθέτουν. Γιατί η κοινωνική αντίδραση δεν δυσφημεί τον τόπο μας. Αυτό που τον δυσφημεί είναι τα σκάνδαλα που κουκουλώνονται, οι παθογένειες που αντί να εξαλείφονται διογκώνονται, η εγκληματική αμέλεια στις δομές υγείας, η έλλειψη γιατρών, το στεγαστικό που αφήνει τους νέους ανθρώπους χωρίς προοπτική να στεγάσουν την οικογένειά τους και ένα δημογραφικό πρόβλημα που απειλεί ευθέως την ίδια τη βιωσιμότητα των νησιών μας.
Μήπως να δούμε αν οι δομές υγείας του τόπου μας μπορούν να σταθούν όρθιες;
Στο Βόρειο Συγκρότημα Δωδεκανήσου, σε νησιά όπως η Πάτμος, η Λέρος, οι Λειψοί και το Αγαθονήσι, όλες οι δημόσιες δομές υγείας στηρίζονται σήμερα σε έναν παιδίατρο. Έναν. Αυτό δεν είναι απλώς έλλειμμα. Είναι κίνδυνος για ζωές.
Μήπως να μιλήσουμε για την ακρίβεια που γονατίζει κάθε νησιώτικο νοικοκυριό;
Γιατί ενώ οι τιμές βασικών αγαθών ανεβαίνουν, η αγοραστική δύναμη μένει καθηλωμένη και το κράτος ανακουφίζει με επιδόματα αντί με πολιτικές που μειώνουν το κόστος ζωής.
Μήπως να ρωτήσουμε γιατί στα νησιά χωρίς αεροδρόμιο η τουριστική κίνηση πέφτει κατακόρυφα;
Η ακραία αύξηση των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων έχει κάνει τα νησιά μας να βλέπουν λιγότερους επισκέπτες, άρα λιγότερα έσοδα, άρα ακόμα μεγαλύτερη οικονομική ασφυξία.
Μήπως να μιλήσουμε και για το στεγαστικό πρόβλημα;
Γιατί πώς να στελεχωθούν τα νησιά μας με γιατρούς, εκπαιδευτικούς και λοιπούς δημόσιους λειτουργούς, όταν δεν έχουν πού να μείνουν; Η κυβέρνηση προτίμησε την εύκολη λύση της επιδότησης ενοικίου, που στην πράξη συχνά λειτουργεί υπέρ των ιδιοκτητών ακινήτων και επιδεινώνει το πρόβλημα. Αναγνωρίζουμε ότι έγιναν κάποιες κινήσεις, αλλά δεν αρκεί να μοιράζεις χρήματα χωρίς σχέδιο. Χρειάζεται στεγαστική πολιτική που να βλέπει μπροστά και όχι πρόχειρα επιδόματα που δημιουργούν νέα αδιέξοδα.
Μήπως να θυμηθούμε ότι οι μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ δεν είναι «προνόμιο», αλλά κατοχυρωμένο δικαίωμα κάθε ευρωπαϊκής νησιωτικής περιφέρειας;
Η Ευρώπη το λέει ξεκάθαρα και μάλιστα ζητά επιτακτικά τη μείωση των φορολογικών συντελεστών, θέτοντας καταληκτικές ημερομηνίες. Η Ελλάδα όμως κωφεύει. Και στο τέλος, όταν θα υποχρεωθούμε να το κάνουμε, θα δούμε πανηγυρικές ανακοινώσεις, φωτογραφίες και το γνωστό «κατόπιν ενεργειών μου» για κάτι που μας κατσαδιάζει η Ευρώπη επειδή αργήσαμε. Κι ακούμε μάλιστα το αμίμητο από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης: ότι εθνικός στόχος είναι να μειώσουμε… την κατανάλωση. Ακούστε «εθνικό στόχο».
Κι όσο για τη διαφθορά και την αλαζονεία;
Δεν είναι θεωρητικές έννοιες. Τις βλέπουμε όταν έργα μένουν χρόνια στα χαρτιά, όταν οι θεσμοί υποκαθίστανται από πρόσωπα, όταν οι αποφάσεις παίρνονται ερήμην των τοπικών κοινωνιών. Τις βλέπουμε όταν η εξουσία θεωρεί ότι δεν οφείλει να λογοδοτεί.
Και τι να πούμε για τη Δικαιοσύνη;
Όταν οι πολίτες βλέπουν μικρές υποθέσεις να οδηγούνται άμεσα στο ακροατήριο, ενώ σοβαρές καταγγελίες για κενά σε κρίσιμες δομές υγείας μπαίνουν στο αρχείο χωρίς δεύτερη σκέψη, πώς να μην νιώθουν ότι η ζυγαριά γέρνει; Η Δικαιοσύνη πρέπει να είναι το καταφύγιο του αδύναμου και όχι ένας μηχανισμός που λειτουργεί με δύο μέτρα και δύο σταθμά.
Όλα αυτά πού μπαίνουν στη δημόσια συζήτηση; Πουθενά. Αντί να μιλάμε για την καθημερινότητα που καίει, την υγεία, την ακρίβεια, την ανάπτυξη, την καταπολέμηση της διαφθοράς ,χωνόμαστε σε έναν φαύλο κύκλο και εύκολο διχασμό, στον οποίο ο καθένας δηλώνει υπερασπιστής της Ιστορίας ή της Ανθρωπιάς, ανάλογα με την πλευρά που διαλέγει.
Η κοινωνία μας όμως δεν έχει την πολυτέλεια να παίζει με τις λέξεις. Δεν μπορεί να ξεχνά ότι η πραγματική μάχη είναι για να ζεις με αξιοπρέπεια στον τόπο σου. Όταν χάνουμε αυτόν τον προσανατολισμό, τότε η αλλαγή της ατζέντας βολεύει κάποιους γιατί όσο μαλώνουμε για τις «ταμπέλες», τόσο αφήνουμε το «ουσιώδες» να βυθίζεται.
Η συζήτηση για τις αξίες δεν πρέπει να σβήσει. Αλλά η φωνή της κοινωνίας δεν μπορεί να χάνεται μέσα στον θόρυβο του διχασμού. Η αληθινή ενότητα θα φανεί όταν μιλήσουμε για όσα σήμερα κανείς δεν θέλει να συζητά, γιατί την αξιοπρέπεια του νησιώτη η όποια θα πρέπει να είναι αδιαπραγμάτευτη και γιατί αυτά είναι που καθορίζουν το αύριο των νησιών μας και της πατρίδας μας.